Gemeente helpt kerken die vrezen voor de toekomst
Zuidwest-Friesland is een van de honderden Nederlandse gemeenten die een kerkenvisie ontwikkelen. Samen met kerkeigenaren, inwoners en erfgoedorganisaties wordt nagedacht over de toekomst van kerkgebouwen.
Elke gemeente kan eenmalig, tot en met 2021, geldelijke steun aanvragen bij het Rijk voor het maken van een kerkenvisie. Wie door Zuidwest-Friesland rijdt, ziet om zich heen tientallen kerkgebouwen boven het landschap uittorenen. Het behoud daarvan is echter geen vanzelfsprekendheid.
De gemeente heeft 158 kerken en vier kapellen. Volgens Zuidwest-Friesland worstelen veel kerkeigenaren met de toekomst, zo blijkt uit een enquête. Ontkerkelijking is de grootste zorg, gevolgd door financiën. Het onderhoud van de vaak monumentale kerken is kostbaar.
Doordat het ledenaantal afneemt, is het lastig om vrijwilligers te vinden. Bij 58 procent van de kerkdiensten komen tegenwoordig minder dan vijftig mensen, en bij 19 procent zelfs minder dan 25.
Van de 158 panden heeft een derde geen religieuze functie meer. De gemeente denkt dat in vijf à tien jaar 27 kerken volgen. Van de kerkgebouwen mét religieuze functie is 94 procent binnen tien jaar aan onderhoud of restauratie toe.
Met of zonder religieuze functie kunnen kerkgebouwen een grote rol hebben bij de leefbaarheid in een dorp, schrijft de gemeente. „Misschien wil een dorp graag een restaurant en kan dit in de kerk worden gehuisvest.” Sowieso is het creëren van betrokkenheid en bewustzijn over de sombere toekomst van een kerk belangrijk, omdat omwonenden vaak pas beseffen hoe belangrijk deze voor hen is als het einde nabij is. Ook niet-kerkelijken hebben vaak een band met een kerkgebouw, bijvoorbeeld vanwege de architectuur of de maatschappelijke functie.
Bij nevenactiviteiten en herbestemming wordt vaak gekeken naar cultuurtoerisme. Volgens de gemeente is dat logisch. „Een kerk ís cultuur en vaak ook kunst.” Naast dat een kerkgebouw open kan gaan voor toeristen, kan het ook onderdak bieden aan culturele activiteiten, zoals concerten. Wel moeten kerken voorkomen dat ze allemaal hetzelfde doen.
De eigenaren gaven aan dat behoud met religieuze functie de voorkeur heeft. „Pas als het echt niet anders kan, wordt overgegaan tot verkoop.” Een maatschappelijke functie krijgt dan de voorkeur boven privégebruik.
