Na dagenlange onderhandelingen zijn de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk vrijdag nog geen stap dichter bij een handelsdeal gekomen. „Het is mijn verantwoordelijkheid om u de waarheid te vertellen”, zei Michel Barnier, brexitonderhandelaar namens de EU, vrijdagmiddag tijdens een persconferentie. „En de waarheid is dat er geen substantiële vooruitgang is geboekt.” Ook zijn Britse collega David Frost stelde in een verklaring dat de „vooruitgang beperkt blijft.”

De brief van Frost wordt gezien als een milde reactie op de uitspraken van Barnier eerder die middag. De EU-hoofdonderhandelaar verklaarde toen dat er geen voortgang is geboekt rond de vier grote knelpunten: visserij, ”level playing field” – eerlijke concurrentie, veiligheidszaken en toekomstige samenwerking. Het stroef verlopen van de handelsonderhandelingen zou volgens de Fransman vooral komen door de Britten die zich niet houden aan de ‘basisregels’.

Verplichtingen

Barnier wijst erop dat Brussel en Londen samen wél vorderingen kunnen maken als „iedereen zich aan de verplichtingen houdt.” Hiermee doelt hij op de politieke verklaring over de toekomstige relatie, die de Britse premier Boris Johnson vorig jaar ondertekende. Die verklaring is niet juridisch bindend –waar de Britten de nadruk op leggen– maar de EU gebruikt de overeengekomen afspraken als een basis om tot een juridisch bindende handelsdeal te komen. De Britten proberen „afstand te nemen van deze gemeenschappelijke basis”, volgens Barnier.

Hoewel de twee partijen nu nog niet nader tot elkaar zijn gekomen, houden beide kanten hoop. Zo zei de Britse onderhandelaar dat het Verenigd Koninkrijk zich blijft inzetten voor een „succesvol resultaat.” Ook Barnier ziet nog mogelijkheden om tot een deal te komen. Een akkoord moet voor 31 oktober worden gesloten, omdat er minimaal twee maanden nodig zijn voor implementatie.

Een eerdere deadline is 1 juli. Voor die datum moet er een visserijakkoord op tafel liggen. De EU-onderhandelaar gaf vrijdag echter aan dat dit niet mogelijk zal zijn vanwege de impasse op dit gebied. Daarnaast moet voor 1 juli uitstel van de brexit, die nu op 31 december gaat plaatsvinden, worden aangevraagd. De EU heeft aangegeven bereid te zijn een verlenging van maximaal twee jaar goed te keuren, maar premier Johnson blijft vasthouden aan de huidige brexitdatum.

Hoewel de regering van Johnson geen uitstel wil, klinken er steeds meer stemmen in het land die daar om vragen. Afgelopen week stelde de Schotse regering dat een brexituitstel „essentieel” is om de Schotse economie te beschermen. In Noord-Ierland stemde het regionale parlement voor een opschorting van het moment dat het land de Europese interne markt en douane-unie verlaat.

Doorbraak

Nu de onderhandelingen tussen Frost en Barnier weinig hebben opgeleverd, is het aan premier Johnson, de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, om tot een doorbraak te komen. Zij zullen elkaar later deze maand ontmoeten. Er wordt gesproken over de mogelijkheid van een fysieke ontmoeting, wat het overleg ten goede zou kunnen komen.

Mogelijk komt het drietal nog voor de EU-top van 19 juli bijeen, zodat de resultaten door de Europese regeringsleiders op de top kunnen worden besproken. Het is echter overduidelijk dat niet de brexit, maar een herstel van de coronacrisis dan op de agenda staat.