Egypte legaliseerde twee weken geleden 70 kerken. Daarmee staat de teller op 1638 gelegaliseerde kerken sinds 2016. Na decennialange moeilijkheden bij het verkrijgen van een vergunning zien christenen onder president Sisi verbeteringen.

In diezelfde week echter sloopten de Egyptische lokale autoriteiten in het plaatsje Koum Al-Farag een moskee en een kerk na onenigheid over uitbreiding van de kerk, meldde Christian Solidarity Worldwide. De christenen maakten al vijftien jaar gebruik van het gebouw, maar om de groeiende gemeente te huisvesten, werden er twee extra verdiepingen gebouwd.

Dat leidde tot spanningen met lokale moslims, die enkele jaren eerder een moskee naast het gebouw plaatsten in de hoop dat de kerk om die reden geen legale status zou krijgen. Uiteindelijk werden beide gebedshuizen afgebroken om verdere escalatie te voorkomen. Christenen die de sloop wilden voorkomen, werden gearresteerd.

„Typisch Egyptisch”, zegt Kees Hulsman, directeur van het Center for Intercultural Dialogue and Translation (CIDT) in Caïro. Omdat de overheid lokale spanningen wil voorkomen, geeft deze bij lokaal verzet geen ruimte voor een kerk, zegt hij. „Het gaat er niet om waar je recht op hebt, maar dat de sociale vrede wordt bewaard. Op het moment dat de overheid denkt dat het uit de hand kan lopen, grijpt deze in.”

Kruis

Egyptische christenen blijven dan ook, ondanks dat het vergunningsstelsel voor kerken sinds de ambtsperiode van president Sisi sterk is verbeterd, moeilijkheden ondervinden bij kerkbouw.

Islamitische medeburgers vinden het volgens Hulsman vaak geen enkel probleem als christenen in een woning samenkomen. Zodra er echter publiek dingen veranderen, komen de zaken anders te liggen. „Wordt er een kruis neergezet bij een gebouw dat er voorheen als een huis uitzag, dan ontstaan de problemen.”

Wil een kerkelijke gemeente iets voor elkaar krijgen, dan moet deze in overleg gaan met lokale islamitische notabelen, aldus de directeur. „Een predikant moet ook dorpsdiplomaat zijn.”

Als de verhoudingen goed zijn, kan een kerk vaak onder voorwaarden worden gebouwd, zegt hij. „Dan mag de kerktoren bijvoorbeeld niet hoger zijn dan de minaret. Daar moet je serieus rekening mee houden.”

Woede

De legalisatie van kerken wekt vooral woede op bij islamisten, ziet de Egyptekenner. „Als de lokale moslimburgemeester zwak is, dan kan hij aan hun druk toegeven en een kerk sluiten. Niet omdat hij dat wil, maar omdat hij problemen wil voorkomen.”

Goede contacten onderhouden met andere moslims in het dorp is essentieel, zegt hij. „Die tendensen kun je alleen tegengaan als je steun hebt van andere moslims. Geïsoleerd in de gemeenschap staan, werkt niet.”

Er zijn ook christenen die hun recht op een kerk opeisen, aldus Hulsman. „Maar als je daarmee lokale verhoudingen op scherp stelt, dan bewijs je je eigen gemeenschap juist geen goede dienst.”

Kritiek op kerkwet

Sinds de invoering van de nieuwe kerkwet uit 2016 zijn er al 1638 kerken gelegaliseerd. Het totaalaantal gebedshuizen dat een aanvraag indiende voor een vergunning, is echter veel groter: 5500. Vanwege langdurige bouwbeperkingen in het verleden zijn veel kerken gebouwd zonder goedkeuring.

Voor critici gaat het legaliseren veel te langzaam. Volgens het Egyptisch Initiatief voor Persoonlijke Rechten (EIPR) doet de overheid er in het huidige tempo nog zo’n negen jaar over om alle aanvragen te behandelen.

Daarnaast vinden veel legaliseringen plaats onder voorwaarden. Aan het begin van het jaar waren er slechts 200 kerken die een definitieve goedkeuring hadden ontvangen, meldde EIPR. Ook heeft de wet volgens de organisatie geen einde gemaakt aan de spanningen tussen moslims en christenen.