Seksueel misbruik binnen het gezin verzwijgen of onthullen? Een dilemma waar velen mee lopen. Volwassenen maar ook talrijke jongeren en kinderen. Dit speelt in het bijzonder als er sprake is (geweest) van seksueel geweld. Een term die volgens het Centrum Seksueel Geweld (CSG) gebruikt wordt voor alle seksuele handelingen die iemand gedwongen moet uitvoeren, ondergaan of zien. Het kan gaan om aanranding, verkrachting of seksueel misbruik. Seksueel geweld wordt ook wel seksuele mishandeling of seks onder dwang genoemd.

Taboe

Uit onderzoek blijkt dat in Nederland 12 procent van de vrouwen en 4 procent van de mannen een verkrachting meegemaakt hebben. Acht van de tien daders komen uit de familie- of vriendenkring. Veel mensen kunnen moeilijk geloven dat 1 op de 8 vrouwen en 1 op de 25 mannen aangeeft ooit te zijn verkracht. Er lijkt een maatschappelijk taboe te rusten op het onder ogen zien van de cijfers. Het lijkt of de samenleving er niet echt aan wil dat het probleem levensgroot is. Het wordt nog moeilijker als het gaat over seksueel geweld binnen het gezin. Dan lijkt de samenleving helemaal weg te kijken. Dit taboe kan ertoe bijdragen dat slachtoffers nog meer van hun ervaringen weglopen en die verzwijgen in plaats van ze zo snel mogelijk te onthullen.

Hulp

Wie seksueel geweld heeft meegemaakt, heeft een verhoogd risico op klachten als een depressie of een posttraumatische stressstoornis. Hoe sneller iemand hulp krijgt, hoe sneller ervoor gezorgd kan worden dat het misbruik, als daar nog steeds sprake van is, stopt en negatieve gevoelens en problemen verlicht kunnen worden. Het is heel belangrijk om seksueel misbruik met een vertrouwde volwassene te delen, zodat hulp in gang gezet kan.

Misbruik aan anderen meedelen, is een onderdeel van de traumaverwerking. Dit is ook belangrijk omdat bijna de helft van de misbruikte kinderen later opnieuw seksueel misbruik te verduren krijgt. Maar liefst 48 procent van de misbruikte kinderen gaat weer misbruikt worden.

Dikwijls wordt een kind onder druk gezet om het misbruik geheim te houden en durft het dit aan niemand te vertellen. Het krijgt dan dus ook geen hulp bij de verwerking. Ondertussen kan de schade groter en groter worden. In het algemeen is het zo dat, behalve de ernst van het misbruik, ook geldt dat hoe jonger het slachtoffer is, hoe dichterbij de pleger staat en hoe langer het geweld duurt, des te ernstiger de gevolgen zijn.

Familierelatie

Uit onderzoek blijkt dat hoe nauwer de relatie met de dader is, hoe moeilijker men het vindt om het zwijgen te doorbreken. Vooral als de dader tot het eigen gezin of de eigen familie behoort, kan het als heel zwaar ervaren worden om het misbruik te onthullen. Het proces van onthullen is per definitie vaak heel complex. De meeste mensen vertellen er niet zomaar over. Er zijn er die het voor altijd of heel lang wegstoppen of er pas als volwassene aan iemand over vertellen. Vaak gaan mensen pas onthullen als ze heel veel problemen hebben en denken dat het inmiddels veilig genoeg is om iemand erover te vertellen.

Zwijgredenen

Vrouwen vertellen pas na gemiddeld zestien jaar over misbruik, zo blijkt uit onderzoek. Er zijn talrijke redenen waarom mensen dit niet of pas na jaren onthullen. Soms weten kinderen nog niet eens dat ze misbruikt worden. Kinderen doen soms erg hun best om hun omgeving te laten geloven dat er niets aan de hand is. Wat kan meespelen, is dat ze erg bang zijn dat het gezin uit elkaar valt als het misbruik bekend wordt. Ze kunnen last hebben van al dan niet aangeprate schuldgevoelens of zich schamen.

Velen weten niet dat misbruik gepaard kan gaan met een lichamelijke reactie van het slachtoffer. Dit is een reactie waarop ze zelf geen invloed hebben, maar die vaak door de dader wordt aangegrepen om aan te tonen dat het slachtoffer medeschuldig is.

Angst

Verder is er vaak sprake van angst. Angst voor wat de gevolgen zijn als je het vertelt. Angst voor verlies, voor wraak, voor woede. Angst voor ”victim blaming” (dat jij als slachtoffer de schuld krijgt: dan had je maar niet…). Angst ook voor de reactie van anderen.

Meestal is er sprake van een zeer ongelijke machtsverhouding tussen dader en slachtoffer en van een afhankelijkheidsrelatie. Ook komt het vaak voor dat een slachtoffer als het ware bevroor of niets durfde te doen, met veel schuldgevoelens als gevolg. Dat betekent echter nog niet dat het slachtoffer het wilde of dat het zijn of haar schuld is dat het is gebeurd.

Professionele hulp

Seksueel misbruik, dat triest genoeg ook in reformatorische kring voorkomt, is een van de belangrijkste oorzaken van een trauma en kan een enorme impact hebben op fysiek, psychisch en sociologisch gebied. Er kunnen ernstige gevolgen zijn wat betreft de ontwikkeling van een gezond zelfbeeld en het omgaan met relaties en seksualiteit in het latere leven. Ook kunnen er allerlei psychologische en fysieke klachten ontstaan.

Het is van het grootste belang om dan professionele hulp in te schakelen. Een professional kan het slachtoffer helpen om antwoorden te vinden op allerlei moeilijke vragen. Gelukkig kan traumabehandeling ook na jaren nog heel veel bijdragen aan herstel.

De auteur is kindertherapeut en ambulant begeleider bij KOC Diensten. Voor vervolgonderzoek naar seksueel misbruik wil zij graag in contact komen met vrouwelijke slachtoffers van seksueel misbruik door een broer, om specifiek onderzoek te doen naar het proces van verzwijgen en onthullen hierbij. U kunt mailen of bellen: jahaverhalsonderzoek@gmail.com; 06-21957020. Alle onderzoeksresultaten worden anoniem verwerkt en ieders privacy is hierbij gewaarborgd. Voor hulp kunt u contact opnemen met het Reformatorisch Meldpunt voor Huiselijk Geweld, Veilig Thuis, Slachtofferhulp Nederland of het Centrum Seksueel Geweld.