Op de voordeur van Ruigenhil 6 in Alblasserdam zit een sticker: ”Niet roken”. Binnenshuis wordt de luchtkwaliteit bewaakt, buitenshuis laat die te wensen over. „Ruik maar”, zegt Karin Korhorn. „Zo’n typische lucht, een beetje plasticachtig, hangt er hier heel vaak. Als je ’s zomers in je achtertuin zit, kun je je lol soms op.”

Een gesprek bij de voordeur kan aan de Ruigenhil alleen luidkeels gevoerd worden. Op de achtergrond is er constant het gedruis van de A15. Lawaaierig baant het verkeer zich een weg, de grond in, onder de rivier de Noord door. „We hebben dubbel glas, dus binnen hebben we er geen last van”, zegt Korhorn. Behalve herrie en stank is er stof. „Ik moet de ramen en het houtwerk vaak schoonmaken.”

In dertig Zuid-Hollandse gemeenten blijkt de luchtkwaliteit onder de maat te zijn. Het Rijk heeft 32 miljoen euro gereserveerd voor de aanpak van probleemgebieden, maar volgens de provincie is er tienmaal zo veel nodig om in 2010 te voldoen aan de Europese luchtkwaliteitseis.

In zeventien gemeenten is bij de woningen langs de snelweg sprake van een te grote hoeveelheid stikstofdioxide (NO(in2(). Veertien gemeenten hebben overmatig last van stof (PM10). Alblasserdam behoort tot beide categorieën. „O ja?” reageert een bewoonster van de Oranjestraat verbaasd. „Aan ons is nooit iets gevraagd. Er schijnen wel metingen te zijn geweest.” De Alblasserdamse maakt zich er niet druk om. „Je raakt overal aan gewend. Heel af en toe ruikt het hier een beetje. En als de ramen openstaan en de wind staat zuidwest, dan ligt er stof binnen.”

De Ruigenhil en de Dam liggen niet alleen dicht bij de A15, maar vormen ook nog eens de toegangsweg tot het dorp. „Een paar jaar geleden heeft de gemeente hier overal dubbel glas laten plaatsen en de daken geïsoleerd”, zegt mevrouw Huijgen in het huis dat het dichtst bij de snelweg staat. „We kregen toen ventilatiekasten in plaats van roosters. Nu hebben we een brief van de gemeente gekregen dat de hoeveelheid stank en stof omlaag moet. Het ruikt hier soms zo naar benzine. En als je je ramen openzet, krijg je stof binnen. Maar alles went. In Zwijndrecht woonden we 10 meter bij de spoorlijn vandaan en in Dordrecht hebben we jaren in de stank van de chemische fabriek DuPont gezeten.”

Guur jaagt de wind langs de loodsen die aan de overkant van de Ruigenhil oprijzen. „Ze roepen al jaren dat die loodsen weggaan, maar we merken er nog niets van”, zegt Karin Korhorn. „Stil is het hier nooit geweest”, zegt H. de Ruiter, even verderop in de huizenrij. „Toen wij hier vijftig jaar geleden kwamen wonen, zat er een scheepswerf aan de overkant. ’k Zou ook niet op een stil eiland willen wonen. Maar het is hier wel veel lawaaieriger geworden sinds de A15 onder de Noord door gaat. Het geluid galmt vanuit de tunnelbak omhoog.” De Ruiters huis heeft geen dubbel glas. „Een huurhuis, meneer, en de man die tot voor kort de eigenaar was, vond het niet nodig. We hebben er al zo vaak over geklaagd, maar je kunt net zo goed tegen die kraan daar praten.”

De Ruiter wijst op een meetinstrument in een lantaarnpaal. „Een soort reageerbuis om de luchtkwaliteit te meten. Om de zoveel tijd komen ze dat ding vervangen. Met de stank valt het hier nogal mee. Overal is er wel wat. Als je bij Oud-Alblas het land in loopt, ruik je de koeien. Vroeger hadden we hier last van stof uit de ovens van de kabelfabriek. Nu komt het vanaf de snelweg hiernaartoe.”

Van de 84 gemeenten in Zuid-Holland moeten er 39 rapporteren over de luchtkwaliteit. Daarvan blijken er maar liefst 30 niet aan de normen te voldoen. In negentien daarvan zijn snel maatregelen nodig. Ongezonde lucht kan leiden tot klachten aan de luchtwegen en tot vroegtijdige sterfte van kwetsbare bevolkingsgroepen. De provincie overweegt op een aantal plaatsen 80 km/uur als maximumsnelheid in te stellen, zoals bij Rotterdam-Overschie is gebeurd. Op andere plaatsen kan het vrachtverkeer worden omgeleid.

voetnoot (u17(Dit is het eerste deel van een serie artikelen naar aanleiding van berichten over de slechte luchtkwaliteit in negentien Zuid-Hollandse gemeenten. Woensdag deel twee.