Bij wijze van uitzondering is het galarijtuig tot eind oktober te bewonderen in het Nationaal Rijtuigmuseum in Leek. Normaal komt de Crème Calèche alleen buiten de deuren van het Koninklijke Staldepartement op bijzondere feestdagen zoals bij koninklijke huwelijken, inhuldigingen en -in het verleden- op Prinsjesdag. Echter, deskundigen van het Groningse museum hebben de afgelopen drie jaar geadviseerd bij de grote restauratie die de Crème Calèche heeft ondergaan. Dat was voor koningin Beatrix reden om toestemming te geven voor een tentoonstelling over de bijzondere koets in het Rijtuigmuseum.

De Crème Calèche is het eerst gebruikt door koningin Wilhelmina. Zij kreeg het rijtuig van haar moeder, koningin Emma, ter gelegenheid van haar troonsbestijging in 1898. De jonge vorstin gebruikte de koets bij haar intochten in Amsterdam en Den Haag. In Amsterdam zorgde dat voor enige opschudding, omdat koningin Wilhelmina van de bevolking van de hoofdstad juist de nog mooiere Gouden Koets had ontvangen.

De koets van het type landauer is een ontwerp van de vermaarde Haagse rijtuigenbouwer Hermans. Die ontwierp een blauwe en een roomwitte uitvoering. De toenmalige stalmeester, C. A. Bentick, koos voor de roomwitte, crème uitvoering. Het werd een juweeltje, voorzien van gouden eikenloof, twee beeldengroepen van vergulde gratiën voorop met gouden Koningskroon. Achter op de landauer zijn een fraaie lauwerkrans en zegepalm te vinden, op het portier het koninklijke wapen en twee vergulde lantaarns.

Het galarijtuig is sinds de bouw maar een kleine veertig keer gebruikt. Vanaf het begin is de Crème Calèche vooral ingezet bij familiegebeurtenissen van de Oranjes. Zo werd het rijtuig in 1948 aangespannen bij de intochten van de net ingehuldigde koningin Juliana in Amsterdam en Den Haag. Ook bij de inhuldiging van koningin Beatrix in 1980 werd de Crème Caleche gebruikt voor een rijtoer door hofstad.

In 1963 deed zich een vervelend voorval voor met de Crème Calèche. Op Prinsjesdag reden de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet in het rijtuig. Geschrokken van het een of ander sloegen plotseling de paarden van het galarijtuig op hol. Na enkele angstige momenten kwam het rijtuig tegen een boom tot stilstand. De prinsessen bleven ongedeerd. De route vervolgden zij bij hun ouders in de Gouden Koets.

Ook al is de Crème Calèche maar weinig ingezet, toch was enkele jaren geleden groot onderhoud nodig. Een gevolg van ondeskundige reparaties en van de tand des tijds. De huidige stalmeester van het Koninklijk Huis, G. E. Wassenaar, besloot daarom tot restauratie. Rijtuigrestauratie Atelier Stolk in Balkbrug kreeg de opdracht de Crème Calèche weer in oude glans en glorie te herstellen. Die restauratie is nu, na drie jaar, afgerond.

Dat de Crème Calèche niet zomaar een koets is, bewijzen de voorbereidingen voor de tentoonstelling. Medewerkers van het Koninklijke Staldepartement zelf kleedden het rijtuig aan. Zij zijn de kenners.

De koets staat aangespannen opgesteld in de Tuinhal van het museum. Met zes paarden -namaak- ervoor. Van oudsher is het immers aan de koninklijke familie voorbehouden om met een zesspan te rijden. Ook het tuigage is passend: staatsietuig gemaakt van het fijnste leer, voorzien van goudbeslag, wapens en kronen. Ook de postiljons op het linkervoor- en linkerachterpaard en de lakeien achter op het rijtuig dragen hun authentieke kleding.

Het Nationaal Rijtuigmuseum is door zijn noordelijke vestigingsplaats niet zo bekend, maar bevat een grote collectie rijtuigen en accessoires. Het museum vertelt de geschiedenis van het rijtuig in de afgelopen eeuwen. Over de rijtuigen van de Oranjes is ook veel informatie te vinden bij Paleis Het Loo in Apeldoorn.

De tentoonstelling ”De Crème Calèche van Hare Majesteit” loopt tot 30 oktober in het Nationaal Rijtuigmuseum, landgoed Nienoord, Leek. Meer informatie: tel. 0594-512260 of www.rijtuigmuseum.nl.
W. G. Hulsman

Agenda
Koningin Beatrix bezoekt zaterdag in Heerhugowaard de sluitingsdag van een landelijk jeugdvoetbaltoernooi waarmee geld is ingezameld voor het Prinses Beatrix Fonds. Als beschermvrouwe van het fonds neemt de vorstin het eindbedrag van actie in ontvangst.

De Koningin woont zondag samen met Prins Charles van Engeland op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek de herdenking bij van de Slag om Arnhem zestig jaar geleden. De Koningin en prins Charles leggen een krans bij het erekruis op de begraafplaats.

Prins Willem-Alexander brengt woensdag 22 september een bezoek aan Twente. Hij doet Enschede (de wijk van de vuurwerkramp), Hengelo (het oude industriegebied Hart van zuid) en Borne (Kulturhus De Bijenkorf) aan. De dag wordt afgesloten met een bezoek aan de nieuwe brouwerij van Koninklijke Grolsch in Enschede.

Donderdag 23 september gaat de Koningin naar Kroondomein Het Loo te Apeldoorn ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van het Bosschap, het bedrijfschap voor het bos- en natuurterreinbeheer. Tijdens de bijeenkomst zal prinses Irene haar visie geven op de relatie tussen mens, bos en natuur.