Het besmettelijke virus stopt niet voor de poorten van een azc. „Je houdt het niet tegen, hoe goed we ook zijn voorbereid”, zegt woordvoerder Werner van Bastelaar van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA).

Recent bleken drie bewoners van het azc in Maastricht corona te hebben. In azc’s in Assen, Baexem en Harderwijk is het virus bij één bewoner vastgesteld, aldus de zegsman donderdag. Hij ziet geen reden tot paniek. „De meeste asielzoekers zijn zich bewust van de risico’s en houden goed rekening met de voorschriften zoals anderhalve meter afstand houden.”

Meer dan eens zitten mensen in opvangcentra dicht op elkaar en moeten ze keuken en sanitair met andere bewoners delen. „De situatie verschilt sterk per azc”, reageert Van Bastelaar. „Over het algemeen is het goed mogelijk de voorschriften na te leven.” Wanneer een asielzoeker corona heeft, wordt deze in het azc in quarantaine geplaatst. „Dat is een kwestie van maatwerk. Tot nu toe is het overal gelukt. Ook bij vermoedens van een besmetting plaatsen we bewoners in quarantaine; op dit moment zijn dat er 29.”

De stemming onder asielzoekers is volgens de woordvoerder „net zoals die onder de overige bewoners van Nederland. Alle groepsactiviteiten liggen stil, vrijwilligers komen niet meer in de azc’s en de meldplicht voor onze bewoners is tijdelijk opgeschort. Het is relatief rustig in de centra, net zoals op veel andere plaatsen.”

Angstige momenten

Een van de activiteiten die stilliggen is TeamUp, een programma dat War Child, Save the Children en Unicef Nederland hebben ontwikkeld voor kinderen en tieners in azc’s. Doel ervan is het versterken van sociale vaardigheden en het verwerken van traumatische ervaringen door middel van spel- en bewegingsactiviteiten.

Frank Velthuizen is programmadirecteur van TeamUp. Hij zegt dat de coronacrisis veel impact op vluchtelingengezinnen heeft. „De deelnemers aan TeamUp zijn kinderen die uit oorlogsgebieden komen. In hun land hebben ze dingen gezien die je als kind niet zou moeten zien. Denk aan de beelden die we kennen uit Syrië. Tijdens hun vlucht naar Europa hebben ze vaak angstige momenten gehad. In Nederland denken ze veilig te zijn. Als er dan nieuwe stressfactoren bij komen, hebben die veel invloed op hun leven.”

De coronacrisis komt bovenop onzekerheden over bijvoorbeeld het verloop van een asielprocedure of hereniging met gezinsleden die nog in het buitenland zijn. „Ouders zijn door veel stressfactoren niet altijd in staat hun kinderen de juiste zorg te bieden”, zegt Velthuizen.

Vertraging van gezinshereniging baart ook VluchtelingenWerk Nederland zorgen. „We begrijpen de maatregelen, maar dit betekent wel dat mensen langer gescheiden blijven van hun partner en kinderen”, zegt woordvoerder Martijn van der Linden. „Er zijn mannen van wie vrouw en kinderen nog in het Syrische Idlib zitten, dus in gevaarlijk gebied. Voor hen heeft het veel impact dat het proces van gezinshereniging tot nader orde stilligt.”

Van der Linden wijst ook op asielzoekers die „al anderhalf jaar wachten op de start van hun asielprocedure. Hun leven staat al die tijd stil. Dat het wachten nu nog langer duurt, is voor hen heel heftig.”

Thuisonderwijs

Frank Velthuizen van TeamUp maakt zich vooral zorgen om het thuisonderwijs in azc’s. Door gebrekkige wifiverbindingen zouden onlinemiddelen niet altijd beschikbaar zijn. „Bovendien is een deel van de ouders analfabeet. Anderen zijn goed geschoold, maar beheersen de Nederlandse taal nog onvoldoende, waardoor het lastig is kinderen met schoolwerk te begeleiden. Dat betekent dat de kinderen leerachterstanden oplopen.”

De kwaliteit van de wifiverbindingen heeft de aandacht van het COA, zegt Van Bastelaar. „We zijn druk bezig om deze te verbeteren. Verder valt onderwijs niet onder onze verantwoordelijkheid. Onze taak is er samen met de asielzoekers voor te zorgen dat de leefbaarheid in de azc’s zo optimaal mogelijk blijft.”

Voor de vrijwilligers van TeamUp is het lastig dat de contacten met de deelnemers abrupt zijn beëindigd, zegt programmacoördinator Elin Hofman. „Kinderen komen naar onze activiteiten als ze dat willen. Vanwege privacy hebben wij geen contactgegevens om hen rechtstreeks te kunnen benaderen. Via filmpjes die via een website van het COA in de azc’s worden gedeeld, proberen onze vrijwilligers de kinderen te laten weten dat ze aan hen denken.”

Ook biedt TeamUp sinds kort online een pakket aan waarmee ouders zelf met hun kinderen aan de slag kunnen met spel- en bewegingsactiviteiten. „Dit wordt via posters en flyers bekendgemaakt. Vanuit het COA horen we dat dit goed is ontvangen”, zegt Hofman. Er wordt nog gewerkt aan een spellenboekje voor gezinnen voor wie online programma’s lastig zijn. In overleg met onder meer de Kindertelefoon en Time4You van VluchtelingenWerk verkent TeamUp mogelijkheden om nog meer voor jonge azc-bewoners te kunnen betekenen.

VluchtelingenWerk geeft aan dat „ons loket in de azc’s niet meer de hele dag voor iedereen open is. Op afspraak kunnen mensen wel bij ons terecht en we doen veel telefonisch, met videobellen. Het is zoeken naar mogelijkheden, ook als mensen minder handig zijn met zulke middelen”, zegt woordvoerder Van der Linden.

De organisatie begeleidt ook vluchtelingen die een woning hebben. „Zij willen snel de taal leren en vinden het vervelend als de taallessen stilliggen. Op diverse plaatsen is in korte tijd een omslag gemaakt naar onlinelessen met bijvoorbeeld klasjes die videobellen. Het is verrassend hoe vindingrijk veel taaldocenten zijn.”