In mei verwezen Likud-leden zijn ontruimingsplan naar de prullenbak. Het kabinet keurde het plan daarop in gewijzigde vorm gigoed, maar dat gebeurde pas nadat hij de twee ministers van de rechts radicale Nationale Unie op straat zette. In augustus wees het centraal comité van de Likud de terugtrekking ook al van de hand.

Prominente rechtse politici suggereerden dat de soldaten bevelen moeten weigeren als ze Joden uit de nederzettingen moeten verwijderen. Zondagavond trokken 40.000 demonstranten naar het Sion Plein in Jeruzalem om hun oppositie tegen de ontruiming te laten horen. En maandag verraste Sharons belangrijkste rivaal in de Likud, Benjamin Netanyahu, het land met zijn voorstel een referendum over het plan te houden.

Sharon is echter vastbesloten de ontruiming uit te voeren. Hij riep op tot beëindiging van het bedreigen van het leger en politie en zei dat er geen tijd meer is om een referendum te houden. Dinsdag vergadert het kabinet over de compensatie voor de Israëliërs die hun huizen moeten verlaten. Sharons plan houdt in dat Israël zich terugtrekt uit de hele Gazastrook en vier nederzettingen in het noorden van de Westelijke Jordaanoever opheft. De terugtrekking moet eind volgend jaar zijn afgerond.

Sharons plan verschilt in belangrijke opzichten van het Oslo-vredesproces dat in 1993 werd gelanceerd. In de eerste plaats is het een unilateraal plan. Dat wil zeggen: het is een eenzijdige stap van Israël. De Palestijnen hoeven er niets tegenover te stellen. Israël hoeft dus niet te wachten op het moment dat de Palestijnen terrorisme beginnen te bestrijden.

In de tweede plaats geniet het plan volgens de opiniepeilingen steun onder een ruime meerderheid van de Israëlische bevolking. Alleen de rechterflank van de Likud en de partijen rechts van de Likud zijn tegen de verlating van de uiterst problematische kuststrook. Bij het Oslo-akkoord nam de Arbeiderspartij het initiatief, maar de aanhangers van de rechterhelft van het politieke spectrum voelden er niets voor. Beide factoren maken de uitvoering van Sharons terugtrekkingsplan makkelijker dan de Oslo-akkoorden.

Door de verhuizing van 7500 Israëliërs in de Gazastrook zullen de circa 1,3 miljoen Palestijnen in de Gazastrook aanzienlijk meer ruimte krijgen. Het is nog onduidelijk of de Palestijnse Autoriteit of internationale organisaties het bestuur overnemen van de gebieden die Israël verlaat. Het is ook de bedoeling dat de militaire posten worden afgebroken, die zijn opgericht om de Joden in deze gebieden te beschermen. Israël wil voorlopig alleen de corridor vasthouden tussen Egypte en de strook van Gaza om de wapenaanvoer uit Egypte tegen te gaan.

Tegenstanders van het plan brengen verschillende argumenten naar voren. Volgens een in april gehouden opiniepeiling geloven tegenstanders in de Likud dat de veiligheid van Israël na terugtrekking niet zal verbeteren. Verder geloven ze dat de terugtrekking een beloning is voor terreur. Met andere woorden: Israël geeft de Palestijnen het gevoel dat het zich laat wegjagen uit de Gazastrook. De conclusie die Palestijnen daaruit zullen trekken, is dat de Israëliërs alleen de taal van bommen en Qassam-raketten verstaan en dat het aantal aanslagen onder de Israëlische burgers dus dient te worden opgevoerd.

De tegenstanders gebruiken ook religieuze argumenten. In juli vertelden Israëlische rabbijnen Amerikaanse Congresleden dat de Joodse wet verbiedt dat er ook maar één centimeter van het heilige land wordt ’weggegeven’. Benny Elon, de leider van de Nationale Unie die door Sharon ontslagen werd als minister van Toerisme, rondde vorige week een drieweekse toer door de VS af. Hij trachtte Amerikaanse evangelische christenen ervan te overtuigen dat Israël de Westelijke Jordaanoever moet blijven beheersen. Andere rabbijnen brengen daartegen in dat leven heiliger is dan land en dat er dus concessies mogen worden gedaan om vrede nabij te brengen.

Sharon echter gelooft dat bij het voortduren van de impasse de internationale gemeenschap plannen zal presenteren die gevaarlijk zijn voor de veiligheid van Israël. Het is daarom beter dat Israël zelf het initiatief neemt. Ook heeft Sharon erop gewezen dat er 1,8 miljoen verpauperde Palestijnen op internationale hulporganisaties aangewezen zijn. Deze organisaties hebben gezegd niet door te kunnen gaan als Israël in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever aanwezig blijft.

De bescherming van een relatief kleine groep Israëliërs in de Gazastrook vormt een last die zwaar drukt op de Israëliërs. Ouders moeten hun kinderen afstaan voor het leger en hen laten dienen voor een zaak waarover geen consensus bestaat. Er zijn grote hoeveelheden soldaten nodig om de nederzettingen te beschermen en dat kost handenvol geld. En dat gebeurt in een tijd waarin de rijen voor de soepkeukens lang zijn en gemeenteambtenaren maandenlang tevergeefs wachten op hun salarissen. Israëliërs zijn banger voor armoede dan voor terrorisme, zo blijkt uit een opiniepeiling die vorige week werd gepubliceerd. Ze zijn bereid tot het doen van offers voor de defensie, maar de defensie moet dan wel noodzakelijk gevonden worden door de meerderheid van de bevolking.

Een ander voordeel van het plan is dat het de mogelijkheid biedt tot een hernieuwing van het vredesproces. Sharon zei in een interview met The Jerusalem Post vorige week dat hij niet van plan is verdere terugtrekkingen door te voeren, tenzij dit gebeurt in het kader van vredesonderhandelingen. De terugtrekking, samen met de verwijdering van Yasser Arafat als leider van de Palestijnen, kan nieuwe kansen bieden om de onderhandelingen te hervatten.

Israël zal de vier grenzen van de Gazastrook en het luchtruim, inclusief de luchthaven, als die opnieuw wordt opengesteld, blijven controleren. Israël kan dus voorkomen dat de Palestijnen zware wapens aanvoeren uit de Arabische landen. Daarmee blijven alleen de wapens die de Palestijnen zelf produceren een bedreiging. Israël zal zich ook kunnen verdedigen vanuit posities buiten de Gazastrook.