Het principe is simpel: als het veel regent, wordt overtollig hemelwater in putten opgevangen, gefilterd en meters diep in de bodem opgeslagen. In tijden van droogte wordt het water weer tot vlak onder de oppervlakte opgepompt. Een fijnmazig drainagesysteem zorgt ervoor dat het grondwater bereikbaar blijft voor de gewassen, zodat die kunnen blijven groeien.

De waterhouderij, ook wel drainstore genoemd, is onderdeel van de Proeftuin Zoet Water, een onderzoeksprogramma dat beoogt de Zeeuwse landbouw in de toekomst op een rendabele manier blijvend van voldoende zoet water te voorzien. Van Hootegem, die onder de naam Meulwaeter een biologisch akkerbouwbedrijf runt, zegt dat Zeeland al jaren met verzilting van de bodem kampt.

„Tweehonderd jaar lang verdween het regenwater via gemalen naar de Noordzee. Op zich prima en terecht, maar inzichten veranderen en tegenwoordig willen we al het liever bewaren voor tijden van droogte in plaats van het in de sloot te laten lopen”, vertelt hij.

De waterhouderij is bijna klaar. Volgens Van Hootegem ligt er inmiddels ruim 50 kilometer drainage onder zijn land, plus nog enkele kilometers aan andere leidingen. „We hopen het systeem begin volgende maand in gebruik te nemen”, zegt hij.

Lopend over zijn land wijst De Zeeuw naar een vierkante betonnen put, die vol water staat. „We hebben de 25 hectare opgesplitst in zes deelvelden, vanwege plaatselijke verschillen in het grondwaterpeil. Elk veld heeft zo’n put voor het opvangen van het regenwater. Straks komt hier op de akker ook het pomphuis te staan, van waaruit het water in droge perioden wordt opgepompt tot ongeveer 1,2 meter tot tachtig centimeter onder het maaiveld, of misschien nog hoger. Dat gaan we de komende jaren nog onderzoeken.”

In het verleden was al ontdekt dat onder de akker een grote zoetwaterbel zit. Van Hootegem: „In de zeer droge zomer van 2018, toen de oogst de helft kleiner was dan normaal, probeerde ik met een zogeheten deep drain om deze bel te ontsluiten. Dat mislukte doordat er in de ondergrond een acht meter dikke laag klei zit. Anders dan zand of grind houdt klei water vast. De toestroom van het zoete water naar de drain bleek onvoldoende, waardoor die niet effectief was.”

Op 20 tot 25 meter onder de grond wordt het grondwater zout. Om te voorkomen dat de zoetwaterbel onder zijn akker gaat verzilten, is besloten tot de aanleg van de waterhouderij. „We willen de natuur een handje helpen”, legt de akkerbouwer uit. „Via verticale pijpen wordt het regenwater straks naar de zandlaag met de zoetwaterbel gepompt. Het zoute water wordt door dat zoete water min of meer naar beneden geduwd.”

Kosten

Het project kost zo’n 600.000 euro, waarvan de helft voor onderzoek en de andere helft voor de aanleg van het systeem. Dat laatste betaalt Van Hootegem, Het onderzoek komt voor rekening van het Rijk, de provincie, het waterschap en de gemeente Reimerswaal.

De akkerbouwer teelt in Kruiningen zonder gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest vijftien verschillende gewassen, waaronder aardappelen, grasklaver, luzerne, rode bieten, uiteenlopende soorten wortelen, pastinaak, knolselderij, haver en rogge. Volgens hem sluit de investering in de waterhouderij goed aan bij zijn bedrijfsvoering. „Als biologische boer maak je zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke processen.”