Dat is de uitkomst van het crisisberaad dat Dijkstal afgelopen zaterdag voerde met partijvoorzitter Eenhoorn en met de zogeheten partijbaronnen, de voorzitters van regionale VVD-afdelingen. Als om de inhoud van het bestand te illustreren, opende VVD-minister Zalm gisteren meteen de aanval op Fortuyn.

In het tv-programma Buitenhof noemde Zalm Fortuyn een bedrieger van het volk en een gevaarlijk man. „Hij stelt dat alles eenvoudig oplosbaar is en dat is niet zo”, aldus ’s lands schatkistbeheerder, die Fortuyns boek ”De puinhopen van acht jaar paars” met groeiende ergernis gelezen heeft. Wie achter Fortuyn aanloopt, komt volgens Zalm „van een koude kermis thuis.”

VVD-leider Dijkstal weigerde zaterdag nog het woord volksverlakkerij in de mond te nemen toen hij het over Fortuyn had. Wel sprak hij dreigend dat het „het allerslechtste is mensen voor de gek te houden.” Ook wees hij erop dat in Fortuyns boek geen financiële onderbouwing is te vinden en dat er onaanvaardbare voorstellen in staan, zoals afschaffing van land- en luchtmacht.

Dijkstal herwon het vertrouwen van de partijbaronnen door te beloven dat hijzelf hardere taal zal bezigen en zich zal laten assisteren door andere VVD-prominenten, onder anderen de rechtse kamerleden Kamp, Wilders en Hofstra. Ook stelde Dijkstal zich de ambitie om op 15 mei de grootste partij te worden. Daarvoor moet de VVD ten opzichte van de laatste peilingen nog wel zo’n tien zetels terugwinnen.

Onder de VVD-baronnen hadden de slechte peilingen vorige week tot grote paniek geleid. Mede doordat Wiegel zichzelf min of meer aanbood als kandidaat-premier, kwam de suggestie op de gevierde coryfee namens de hele partij naar voren te schuiven voor het premierschap, of om hem zelfs lijsttrekker te maken in plaats van Dijkstal.

Wiegel zelf schaarde zich echter daags voor het beraad van de VVD-baronnen publiekelijk achter Dijkstals lijsttrekkerschap. Ook verklaarde Wiegel het eens te zijn met Dijkstals lijn dat op 15 mei niet de premier verkozen wordt. Zaterdag zei Dijkstal dat hij ver van verkapte premiersverkiezingen wil blijven, temeer omdat er in Nederland al partijen zijn die formeel die kant op willen. Wel waarschuwde hij dat de kiezer zich „niet mag verbazen” wanneer hij premier wordt, als de VVD de grootste is geworden.

Dijkstal zei het gesprek met de partijbaronnen te hebben ervaren als een onderdompeling „in een warm bad van loyaliteit.” Ook diverse partijbaronnen verklaarden dat ze weer helemaal achter Dijkstal staan. „We gaan voor Dijkstal en Wiegel gaat hem helpen”, aldus een van hen.

Ten overstaan van de media ging Dijkstal zaterdag ook uitgebreid in op het asielbeleid. Hij deed dat om te illustreren welke toon hij de komende weken wil treffen. „Dertigduizend asielzoekers per jaar is te veel”, zei hij. „Er zijn 85.000 asielzoekers in de opvang en ook dat is te veel. Bovendien zal het nieuwe kabinet economische vluchtelingen daadwerkelijk moeten uitzetten.”

Partijvoorzitter Eenhoorn zei zaterdag dat er in de VVD veel „ruis” is ontstaan rond Wiegel. Ook hijzelf had gezegd Wiegel niet uit te sluiten als premier. „Dat is uitgelegd op een manier die ik betreur. Ik wilde slechts aangeven dat de VVD meer dan een geschikte kandidaat heeft voor alle posten. Nu is klip en klaar Dijkstal onze kandidaat-premier. Hij is onze eerste man, daarover bestaat geen twijfel.”

Eenhoorn benadrukte dat Dijkstal zijn toon zal wijzigen. Ook andere VVD’ers moeten in de campagne „Jip-en-Janneketaal” gaan spreken, aldus Eenhoorn.