De enorme opslag- en distributiecentra van grote webwinkels als Bol.com en Wehkamp ogen log en hoekig. Functionaliteit staat immers voorop. Ze zijn niet over het hoofd te zien. Zo bestrijkt het distributiecentrum van Bol.com in Waalwijk zo’n 100.000 vierkante meter. Oftewel, een oppervlakte van veertien voetbalvelden.

Remco Buurman, directeur van Nederland Distributieland, promoot Nederland met zijn bedrijf als logistieke hotspot in het buitenland. Hij vindt dat deze enorme distributiecentra belangrijk zijn voor de economische positie van Nederland. „Tien procent van ons bruto binnenlands product wordt verdiend in de logistiek. Concreet levert deze sector 675.000 banen op. Deze distributiecentra helpen daarbij.”

Maar dat is niet het enige. Buurman is namelijk van mening dat de megaloodsen ook bijdragen aan het welzijn van de burger. „We willen allemaal dat er iedere dag verse groenten in de supermarkt liggen. En als we iets online kopen, willen we het vaak de volgende dag al in huis hebben. Dan zijn deze centra onmisbaar. Ze passen bij onze levenswijze.”

Tertius Hanekamp denkt juist dat het welzijnsgevoel van de burger onder deze megacentra lijdt. Hij schreef vorig jaar mee aan het rapport van het College van Rijksadviseurs over de zogeheten verdozing van het landschap. Deze groep deskundigen, die de Nederlandse regering adviseert over ruimtelijke ordening, constateert juist dat veel burgers zich alles behalve comfortabel voelen bij deze ontwikkeling.

Fietsen

„Veel mensen willen gewoon rustig buiten kunnen fietsen zonder een gordel van megahallen te hoeven doorkruisen”, aldus Hanekamp. Welzijn hangt niet alleen af van de vraag of er een efficiënt systeem zit achter het product wat je koopt. Mijn begrip van welzijn is een stuk breder, het gaat ook om de omgeving.”

Daarom adviseerde het college in het rapport dat zowel het Rijk als de provincies strengere eisen moeten stellen aan de plaatsing van de distributiecentra. Hanekamp: „Nu gaan vooral de gemeenten over de bouw van nieuwe megahallen. Als iedere gemeente dit zelf beslist, verschijnen overal in het landschap losse centra. Daarom is clusteren belangrijk. Dan staan deze centra slechts in een aantal aangewezen gebieden van het land.”

De reuzedistributiecentra liggen grofweg in een lang lint van Rotterdam tot Venlo. Buurman kan dit verschijnsel wel verklaren. „De distributiecentra komen op de plaatsten terecht waar ze het achterland het best bedienen. In het zuiden van het land kunnen de producten bijvoorbeeld makkelijk naar België, maar ook naar Duitsland. Puur strategisch dus.”

Buurman en Hanekamp zijn het niet eens over het economische belang van de distributiecentra, maar ze verwachten beiden wel een soortgelijke ontwikkeling voor de toekomst. Hanekamp: „Het rapport heeft al behoorlijk wat effect gesorteerd. Er is zelfs al een motie in de Tweede Kamer aangenomen die het Rijk en de provincies oproepen om zich actiever te bemoeien met de plaatsing van nieuwe megaloodsen. Ze zullen op termijn vaker op bestaande oude terreinen en in clusters worden geplaatst.”

Efficiënter

Buurman verwacht eveneens dat het tempo van de verdozing de komende jaren zal afnemen. Zo constateert hij dat de megadistributiecentra zelf steeds minder ruimte in beslag gaan nemen. „Ze blijven natuurlijk groot en vierkant, maar de centra worden steeds efficiënter gebouwd en ingericht.”

Daarnaast verwacht Buurman dat de vraag naar de grote loodsen geleideliijk zal afvlakken. „De laatste tien jaar heeft de omschakeling naar online winkelen voor een enorme groei van het aantal megadistributiecentra gezorgd. Ik heb natuurlijk geen glazen bol, maar de groeispurt in de e-commerce lijkt mij nu wel grotendeels achter de rug. Er zullen dus steeds minder nieuwe megadistributiecentra bij komen.”