Het historisch dieptepunt is net gepasseerd, maar de eierprijs is de laatste maanden, -„eigenlijk al sinds net na Pasen”- verschrikkelijk laag. Zó laag dat de houders van leghennen 3 eurocent moeten toeleggen op elk geproduceerd ei. Op de vrije markt kreeg de boer de laatste weken het absolute minimum voor zijn product: 2,18 euro voor honderd eieren. Dat is ruim onder de 2,47 euro per honderd ten tijde van de dioxinecrisis in de zomer van 1999.

Volgens voorzitter Ton van Dijk van de Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren (Anevei) is het „uitverkoopniveau” van dit moment geen typisch Nederlandse kwestie. De malaise raakt de Nederlandse legsector echter hard, omdat ons kleine land met circa 9 miljard eieren per jaar wel de nummer 6 in Europa is, na Frankrijk, Spanje, Italië, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. In totaal worden er in het Europa van 25 lidstaten jaarlijks zo’n 105 miljard eieren geproduceerd, schat hij.

Tot vorig jaar was er in Europa sprake van een overproductie van 1 à 2 procent, schetst Van Dijk, tevens voorzitter van de Europese organisatie van eierhandel en -industrie Euwep en voorzitter van de EPI, de wereldorganisatie van eiproductenfabrikanten. „De overproductie ging naar een afnemer als Hongkong. Die leveringstaak nam China recent echter over en dat zal het ook wel blijven doen. De EU moet in principe zelfverzorgend zijn, maar de productie overstijgt de vraag op dit moment zelfs met 3 tot 4 procent.”

Dat de eiermarkt net als veel andere markten cyclisch is, stelt enerzijds gerust. „Het is een probleem van alle tijden.” Aan de andere kant houden zeker de bedrijven die de laatste vier jaar en ook tijdens de vogelpestcrisis niet konden profiteren van de hoge eierprijzen het niet lang vol om onder de kostprijs te produceren. „Er is sprake van extra leegstand, bijna uitgelegde kippen worden eerder geruimd en bedrijven die er vaag over dachten om te stoppen, zien zich nu genoodzaakt snel af te haken.”

Ook de circa negentig Nederlandse pakstations -schakels tussen producent en consument- hebben het moeilijk, weet Van Dijk. „Ze kopen eieren in voor een vaste contractprijs en moeten nu tegen lagere prijzen verkopen.” Het grote aanbod van de laatste tijd is een rechtstreeks gevolg van de vogelpestcrisis. Europese collega’s, vooral de Spaanse, sprongen gretig in het gat dat Nederlandse eierproducenten achterlieten. Met name Duitsland is een bijzonder grote afzetmarkt voor Nederlandse eieren, maar heeft nu ook andere leveranciers.

Behalve het eieroverschot is er nog een probleem dat de markt uit balans brengt: de dreiging van een eieroorlog die in Duitsland al is begonnen door prijsvechters zoals Aldi en Kaufhaus, en die ook zomaar naar Nederland kan overslaan. „Aldi verlaagde in Duitsland de prijs van scharreleieren naar 69 eurocent voor een doosje van tien stuks, hier zag ik de Boni recent hetzelfde doen.” Nederland zou zomaar kunnen worden meegesleurd in een eieroorlog, zegt Van Dijk.

„Het scharrelei degradeert in Duitsland tot het niveau van het vroegere kooi-ei. Als echter de andere ketens niet volgen en wél meer blijven betalen aan de leveranciers, heeft Aldi binnenkort niet genoeg eieren en zal de prijs wel weer aantrekken. Het is heel spannend wat de markt de komende tijd gaat doen.”

Een geluk bij een ongeluk vindt Van Dijk het feit dat de tien net toegetreden nieuwe Europese lidstaten -in principe zelfverzorgend op eigebied- in de instabiele eiermarkt niet meteen voor een explosieve uitbreiding zullen kiezen. „Het aantal onzekere factoren is op dit moment wel erg groot.”

Dat de één z’n dood de ander z’n brood is, gaat ook in de eiersector op. „Een kleine opleving in de export kan al veel leed verzachten. Sinds Maleisië door recente uitbraken van vogelpest gesloten is, wijkt bijvoorbeeld Singapore uit naar de Europese markt. Als de ziekte in het Verre Oosten nog even aanhoudt, zal de prijsverbetering wellicht doorzetten. Ook door herbevoorrading van de winkels hier, na de vakantie, zagen we de vraag wat aantrekken, maar dat effect is snel voorbij.”

De toekomst van de eiersector is niet alleen kommer en kwel, meent Van Dijk. „Eieren behoren tot de eerste levensbehoefte. Dat de markt niet flexibel is, is lastig, want bij 1 procent overproductie kunnen de prijzen al instorten. Het verbruik is echter nauwelijks afhankelijk van de prijs, de consument blijft eieren kopen. De ruime marges van weleer verdwenen in de zakken van de supermarkten, die eieren een prachtproduct vinden. Ze staan meestal op de kop van de schappen. Het is de vraag of Nederlandse supers hier zullen laten gebeuren wat in Duitsland gebeurt. Wellicht kiezen ze toch eieren voor hun geld.”