Sinds 1984 is L. van der Spek (65) ouderling in Groningen. Hij was eerder al eens aan zijn stembanden geopereerd, waarna hij bij een logopediste had geleerd om zijn stem beter te gebruiken. Toen de gemeente in 2004 door het vertrek van ds. C. G. Vreugdenhil vacant raakte, vatte de kerkenraad het idee op om alle ouderlingen te trainen voor de leesdiensten.

Van der Spek: „We kwamen in contact met Nynke Duijzer, die trainingen gaf aan studenten van de Theologische Universiteit Apeldoorn. Zij heeft ons geschoold in het voorin de mond spreken en in het helder articuleren. We hebben als broeders elkaar feedback gegeven op verstaanbaarheid, leessnelheid, wisselingen van toonhoogte, het juist toepassen van de klemtoon en de luidheid van spreken. We hebben geleerd dat je op de preekstoel normaal moet spreken, alsof je met iemand een gesprek voert. Een aangeleerde voorleestoon bleek niet gewenst.”

Krijgen alle ouderlingen zo’n training, of hoeven niet alle ouderlingen te lezen?

„Alle vier de ouderlingen hebben de training gevolgd. Inmiddels hebben ze een herhalingscursus gehad, ook omdat twee nieuwe ouderlingen de eerste cursus niet hadden gevolgd. Voor mij hoeven ook niet alle ouderlingen te lezen. Er is verscheidenheid van gaven. Hoewel, bij ons lezen wel alle ouderlingen.”

Hoe waren de reacties van gemeenteleden?

„We hebben in de gemeente een anonieme, schriftelijke enquête gehouden. Gemeenteleden mochten aangeven wat men van het preeklezen van iedere ouderling vond. Daar zijn veel reacties op gekomen. Die hebben we met elkaar op een kerkenraadsvergadering besproken.”

De reacties uit de gemeente waren overwegend positief, zegt Van der Spek. „Doordat elke ouderling aandacht kon besteden aan de manier waarop hij leest, is het preeklezen verbeterd. De ene ouderling is gaan letten op de snelheid van lezen, een ander op zijn articulatie of de verstaanbaarheid, een derde op de manier waarop hij omging met de klemtonen. Uit de enquête bleek ook dat sommigen het niet waarderen als de lezende ouderling gebaren maakt tijdens het lezen. Dat werd als ongewenst ervaren.”

Hoe vaak is het preeklezen in Groningen, en welke preken worden er gelezen?

„In vacante perioden wordt er bij ons veel gelezen. Elke ouderling leest gemiddeld eens per twee of drie weken. We zijn hier in het noorden niet zo bevoorrecht als gemeenten in de Randstad, waar een predikant weleens een derde dienst kan vervullen in een naburige vacante gemeente. Zeker met het oog op kinderen en jongeren, de vele studerenden die bij ons kerken, en de mensen die niet vanouds bij de Gereformeerde Gemeenten hebben gekerkt, lezen we meestal preken van hedendaagse predikanten uit ons kerkverband. Een enkele maal lezen we een oudvader.”

De Bijbel zegt: Predik het Woord. Is preeklezen minder waard?

„Zo willen we dat niet zien. Ook preeklezen wordt gezegend, dat is in onze gemeente wel gebleken. Maar het is natuurlijk wel waar dat je in het algemeen gemakkelijker luistert naar een predikant. Preeklezen blijft een hulpdienst. Daarom zien we uit naar een eigen herder en leraar.”

Hoe ervaart u zelf het preeklezen?

„Voorgaan in de gemeente is meer dan zomaar even een preek voorlezen. De gemeente is bijeengekomen onder het Woord van God. Er moet verstaanbaar onderwijs zijn. Het Woord moet verklaard worden, waarbij we ernaar uitzien of de Geest het wil toepassen in mensenharten. Je hoopt dat de preek voor iedere kerkganger toepasselijk is, zowel voor de kinderen als voor de volwassenen. Soms merk je tot je verwondering dat het gestrooide zaad in de goede aarde is gevallen. Er is vaak opzien om dit werk te doen, maar er is ook een verlangen om dienend te mogen voorgaan. Als het maar tot zegen mag zijn, zodat God alle eer mag ontvangen. Dan is Zijn dienst toch een liefdedienst.”

serie Preeklezen

In veel kerkelijke gemeenten wordt zondags een preek gelezen. Hoe ‘gewoon’ mag een leesdienst zijn? Wat wordt er gelezen? Hoe gaan ouderlingen ermee om en wat vinden jongeren ervan? Deel 4 in een vijfdelige serie.