Een prachtige minatuur, noemt ze het lied. Zangeres Loes van Schothorst straalt enthousiasme uit als ze over Mariä Wiegenlied van de Duitse componist Max Reger vertelt. De compositie duurt maar ongeveer twee minuten. Toch gebeurt er muzikaal en symbolisch veel. Van Schothorst: „Dit lied van Reger doet me denken aan de schilderkunst, alles is fijn gepenseeld. Of in muzikale termen: alles is fijnbesnaard. Mariä Wiegenlied is eenvoudig, en tegelijk gecompliceerd doordat de toonsoorten over elkaar buitelen. Toch komt het niet gekunsteld over. Het voelt natuurlijk en de melodie past perfect bij de tekst. Ik vind Mariä Wiegenlied zowel muzikaal als technisch voor zowel de zanger als de pianist een uitdaging, dat is ook leuk.”

De Grote Kerk in Oudewater is kosteloos ter beschikking gesteld voor de opname van de video’s. Aan de klavieren van de vleugel zit pianiste Gerlinda van den Berg, terwijl Van Schothorst het wiegenlied zingt:

Maria sitzt im Rosenhag

Und wiegt ihr Jesuskind,

Durch die Blätter leise

Weht der warme Sommerwind.

Zu ihren Füßen singt

Ein buntes Vögelein:

Schlaf, Kindlein, süße,

Schlaf nun ein!

„Dit lied gaat niet zozeer over Maria zelf, al lijkt dat wel zo”, legt Van Schothorst uit. „Het verbeeldt in groter verband het moederschap. Het gaat erover hoe Maria, als een gewone moeder, in een gewone, op Duitsland lijkende, omgeving haar Kind in slaap wiegt. Het lied beschrijft de omgeving, de geluiden, de sfeer. Daarnaast verbeeldt de 6/8-maatsoort het in slaap wiegen van het Kind.” Mariä Wiegenlied maakt deel uit van de bundel ”Schlichte Weisen”, die de Duitse componist Max Reger (1873-1916) gedurende verschillende jaren componeerde. Reger schreef het lied ongeveer vijf jaar voor zijn dood.

Stromen

Volgens Van Schothorst is Mariä Wiegenlied „niet zo eenvoudig, maar toch heel zingbaar geschreven. Dat klinkt tegenstrijdig, maar ik zal het uitleggen: zingbaar is het omdat er geen vreemde of extreme sprongen in zitten. Ik vind het buitengewoon knap als een organist of pianist dit kan schrijven voor een zanger. Want meer dan eens mislukt het als je het instrument niet van binnenuit kent. Moeilijk is het lied omdat het perfect moet worden uitgevoerd. Alles hoor je. Je moet op veel dingen letten, vind ik. De ademvoering moet perfect zijn, het lied moet stromen, en ook de toonkwaliteit moet overal kwalitatief even sterk zijn. Het lied leent zich om gezongen te worden met veel volumeverschillen, tenminste, dat vind ik mooi. Daarnaast moet je de tekst interpreteren. Je zingt een regel over een zingende vogel anders dan een regel over een zachte zomerwind die door de bomen waait, ook al is de melodie hetzelfde. Je moet steeds gefocust zijn en dat is moeilijk.”

Een apart aandachtspunt voor de zangeres is de samenwerking met de pianist. „Ik heb het geluk met een pianiste te werken die steunt, mij ruimte geeft om te ademen”, zegt Van Schothorst. „Ik luister tegelijk ook naar de muzikale informatie die zij mij geeft: wanneer is het qua timing perfect om te beginnen met zingen? En hoe sterk of zwak? In welke sfeer?”

Kleuren met tekst

Van Schothorst legt uit hoe Mariä Wiegenlied is opgebouwd. „De eerste regel is heel beschrijvend. Direct bij de tweede regel zien we iets dat heel kenmerkend is voor Reger: hij verhuist naar een heel andere toonsoort. En halverwege de dichtregel doet hij dat nog een keer, ineens naar mineur. Daardoor krijgt het stukje een melancholisch karakter. Vervolgens breit de pianist alles weer recht in anderhalve maat, en dan gaan we weer in de oorspronkelijke toonsoort verder.

Wat ik heel leuk vind, is dat je zo kunt kleuren met tekst: aan Maria’s voeten zingt een bont vogeltje. Dat zie je toch zo voor je? En dan ineens dat betoverende gezang: „Schlaf, Kindlein.” In dit gedeelte verandert er niets in het ritme van de begeleiding, en ook niets in de toonsoort. Daardoor krijgt het lied rust.”

In het tweede couplet gebeuren er allerlei nieuwe dingen, legt Van Schothorst uit. „Ineens wordt het lied intiemer, het gaat plotseling over degene die het Kind vasthoudt, de toeschouwer lijkt het zelf wel te worden, alsof je neerkijkt op het Kind op je arm. „Mooi is je lachje, mooier nog je sluimer.” ”Espressivo, staat erbij: als zanger moet je dat wel een beetje laten horen.”

Bij de tekst ”Vlei je moede hoofdje” word je helemaal opgevangen door zowel tekst als muziek, stevig tegen je moederborst aan, onderstreept Van Schothorst. „Op dit punt onderbreekt Reger het ritme van de begeleiding. Voor het eerst is het niet wiegend meer, alsof degene die het Kind vasthoudt het wil beschermen, nog meer dan het te wiegen. Uiteindelijk besluit Reger met het betoverende stukje: „Schlaf, Kindlein.” Dat mag Dolcissimo!! Zo zacht als mogelijk… sshh, slaap…”

serie Mijn muziekstuk

In de vijfwekelijkse serie ”Mijn muziekstuk” voeren musici voor de camera hun favoriete muziekstuk uit en vertellen het verhaal achter de compositie. Volgende aflevering: 28 februari.

Loes van Schothorst

Loes van Schothorst deed na de pabo in Gouda de opleiding schoolmuziek aan de Fontys Hogeschool in Tilburg. Aan dit instituut volgde ze ook een zangstudie bij Frans Fiselier en Xenia Meijer. Op dit moment studeert ze bij Hanneke de Wit. Van Schothorst geeft muziek op het Hoornbeeck College in Amersfoort en op de Driestar hogeschool in Gouda. Als sopraan verleende Van Schothorst medewerking aan talrijke concerten en cd-opnames van klassiek repertoire, variërend van de Messiah en de Matthäus Passion tot het Requiem van Brahms. De zangeres treedt geregeld op met pianist Wouter Harbers. Ook is ze betrokken bij de concerten van Studium Chorale in Maastricht en gaat ze zingen bij het Bachkoor Holland. Als stemcoach werkt Van Schothorst voor diverse christelijke koren in Nederland.