De Australische bosbranden hebben op veel plaatsen dood en vernietiging gezaaid. Eén geïsoleerde plek illustreert al dat drama – Kangaroo Island, dicht bij de Zuid-Australische hoofdstad Adelaide. Ongeveer 1700 vierkante kilometer is daar al verbrand, ongeveer acht keer de grootte van Amsterdam.

Kangaroo Island is met ongeveer een tiende van de oppervlakte van Nederland een groot eiland (een slag kleiner dan de provincie Noord-Brabant, red). Het heeft een kleine bevolking, maar als eiland is, of beter gezegd was, het een oase voor miljoenen dieren, met unieke soorten. Toen ik het eens bezocht via de veerboot, was er geen twijfel mogelijk: de natuur was er prachtig. Nu is het slechts een verbrande schaduw van zijn oorspronkelijke schoonheid. Het is altijd een populaire toeristenbestemming geweest, zeker een bezoek waard, maar er is zoveel verdwenen, misschien voor altijd.

De dood van mensen, de materiële schade en de moed van de brandweer haalde vaak het nieuws. De berichtgeving over de vernietiging van de natuur was vaak simplistisch, met verbrande bomen en gewonde koala’s die in een dierenziekenhuis werden behandeld. Maar er kunnen ook veel foto’s worden getoond van mooie, schattige koala’s die verbrand en dood zijn.

De toestand van drie diersoorten geeft de trieste situatie weer na weken van bosbranden: de koala, de smalvoetbuidelmuis en de bruine raafkakatoe.

In het nieuws kwamen gewonde koala’s, zoals die ene die Tippy wordt genoemd. Zij ontsnapte aan de vlammen met een kleine brandwond aan haar voet en met haar joey, haar jong op de rug. Ze is nauwelijks representatief voor de ongeveer 25.000 koala’s die zijn gedood op het eiland: ongeveer de helft van de oorspronkelijke populatie.

Kwetsbaar

De groep op het eiland is onmisbaar voor het voortbestaan van de koala. Door de geïsoleerde ligging is het de enige populatie die vrij is van chlamydia. Deze geslachtsziekte vermindert de vruchtbaarheid en de dieren kunnen eraan doodgaan. De andere bevolkingskolonies op het vasteland zijn bijna allemaal besmet en de bacterie verspreidt zich gemakkelijk.

De koala’s die de vuurzee op het eiland overleefd hebben, zijn kwetsbaar doordat een groot deel van hun habitat, de bomen waarin ze schuilen en zich voeden, is verbrand. De dieren kunnen niet van het eiland worden gehaald voor behandeling en vervolgens worden teruggebracht vanwege het risico op besmetting met chlamydia.

De populatie kangoeroes op het eiland loopt geen gevaar. Ze zijn eerlijk gezegd niets minder dan een plaag. De introductie van Europese grassen heeft voor een overvloed aan voedsel gezorgd en ze zijn de afgelopen eeuw enorm in aantal toegenomen.

De Australische inheemse bomen waarin de koala’s leven, hebben vaak last van kleine branden. Sommige soorten hebben zelfs vuur nodig om hun zaaddozen open te laten springen. Bij een doorsnee bosbrand zullen de bomen opnieuw uitlopen. Maar nu zijn de branden zo extreem dat die kans verdwenen is – en daarmee ook een snel herstel van het leefgebied van de koala’s.

Bedreigd in voortbestaan

De smalvoetbuidelmuis is een klein buideldier, zo groot als een muis. Vóór het inferno waren er naar schatting 300 exemplaren, al opgenomen op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Het diertje kan vermoedelijk op het vasteland in leven blijven, maar daar is het nog nooit gezien. Omdat dit buideldier leeft in het kreupelhout en op het menu staat van wilde katten en andere dieren, bedreigt de vernietiging van zijn habitat zijn voortbestaan. Na de brand zijn er nog geen tellingen geweest. Het is onbekend hoeveel exemplaren de brand hebben overleefd, als die er al zijn.

De bruine raafkaketoe is ook een uniek soort op het eiland en is al met uitsterven bedreigd. Op zijn dieptepunt telde de soort 150 exemplaren, recente fokprogramma’s hebben dat aantal teruggebracht naar ongeveer 400. Maar opnieuw: dit was vóór de branden.

De kleine boerderijen op het eiland hebben ook geleden onder de branden. Een aantal dieren, met name schapen, moest worden afgemaakt vanwege hun opgelopen verwondingen. Vervolgens moesten de kadavers worden begraven om verspreiding van ziekten te voorkomen.

Bliksem

De andere belangrijke branche op het eiland, die in veel van de vuurregio’s voorkomt, is de wijnbouw met dertig druiventelers en twaalf wijnmakerijen. Hoewel in de meeste gevallen de boomgaarden niet zijn verbrand, tast de rook de smaak van de druiven aan en is er dit jaar geen wijnoogst. Overigens loopt een groot deel van de Australische wijnindustrie dit risico, dus de wijnoogst zal dit jaar erg klein zijn.

De voor de hand liggende vraag van velen is: hoe zijn deze branden ontstaan en wat kan er in de toekomst worden gedaan om ze te voorkomen? De oorzaak ervan is waarschijnlijk inslaande bliksem, in het bijzonder bij onweersbuien zonder regen, veroorzaakt door hitte in plaats van stormen. Velen vermoeden dat dit een gevolg is van klimaatverandering en in de toekomst waarschijnlijk erger wordt. Met een federale overheid die het beheer van klimaatverandering niet voldoende ondersteunt, zal dat niet snel verbeteren.

Het is in Australië nog maar midden in de zomer en met nog anderhalve maand zomer voor de boeg, gaat het waarschijnlijk nog erger worden. De warmste dagen komen vaak pas in februari, dus er is meer vergelijkbaar nieuws over grote branden te verwachten.

Wat ik op dit moment zou willen zeggen tegen mensen die Australië nog eens willen bezoeken: ga in ieder geval naar het prachtige Kangaroo Island. De lokale economie, waarvoor toerisme bijzonder belangrijk is, kan elke hulp gebruiken.

Vuurzee op Kangaroo Island

Een jongen in korte broek en een camouflagejas loopt een oranjekleurig bos in, naar een in elkaar gedoken koala op de grond. Hij probeert hem wat te laten drinken. Even later slaat hij een groene deken om het dier en loopt hij met een jammerende koala het bos uit. „Back to the shelter”, zegt hij: Terug naar de opvang. Hoog in een kale boom achter hem blijft een andere koala achter.

Australië staat in brand, en beelden als deze gingen de afgelopen weken de wereld over: van vrijwilligers die dieren zoals wallaby’s opvangen; van een hond die een kudde schapen in veiligheid brengt. Mensen doneren massaal aan het Rode Kruis en natuurbeschermingsorganisaties.

Bosbranden zijn niet nieuw voor Australië, maar nu wordt gesproken over „een ecologische ramp.” Heeft dit te maken met klimaatverandering? Of met stukken bos die niet voortijdig zijn platgebrand, zoals in vroeger tijden wel tactisch gebeurde?

Terwijl daarover volop wordt geschreven en gediscussieerd, zeker in Australië zelf, volgen de nieuwsberichten elkaar op. Zoals deze week, toen DailyMail berichtte over „de verwoestende kracht van de bosbranden” in het natuurgebied op Kangaroo Island: 32.000 schapen werden gedood, 500 koeien, 800 bijzondere bijenvolken, 65 alpaca’s en duizenden koala’s. Kangaroo Island is een bekende toeristische bestemming in Australië.

Behalve de nieuwsberichten zijn er de aangrijpende foto’s. Van een dier dat wilde vluchten, maar bij een hek bleef steken en is verbrand. Van een donkergekleurde koe die het genadeschot krijgt in een troosteloos landschap. Van zwartgeblakerde bomen en karkassen.

Over de auteur

De auteur van dit artikel, Dennis Fitzgerald uit Melbourne, Australië, is een gepensioneerde wiskunde- en informaticaleraar. Hij is lid geweest van de ”Muntham-rural fire brigade”, de plaatselijke vrijwillige brandweer. Fitzgerald is boerenzoon en bracht zijn eerste 20 jaar door op de boerderij.

„We waren voortdurend op de hoede voor branden”, schrijft hij. „Door de jaren heen hadden we te maken met een aantal grasbranden, maar niet met bosbranden. Als vaste routine brandden we jaarlijks stroken af langs de kanten van hoofdwegen en rond huizen, zodat een kaal stuk grond ontstond waar een eventuele brand zou uitdoven. Dit wordt tegenwoordig ontmoedigd. Ik heb zelf destijds een paar kleine branden bestreden – met onze eigen truck en in één geval zelfs met een natte graanzak. Dat was niet zo gevaarlijk; we waren allemaal goed getraind en voorbereid.”

Verder lezen

-Chlamydia bij koala’s: >>bbc.com/earth/story/20160211-half-of-australias-koalas-now-have-chlamydia
-Kangaroo Island: >>tourkangarooisland.com.au/
-Eucalyptus en branden: >>publish.csiro.au/bt/bt13072
-Buideldiertjes: >>naturalresources.sa.gov.au/kangarooisland/plants-and-animals/native-animals/Kangaroo_Island_Dunnart
-De bruine raafkaketoe: >>naturalresources.sa.gov.au/kangarooisland/plants-and-animals/native-animals/glossy-black-cockatoo-recovery
>>Wijnbouw: >>decanter.com/wine-news/australian-grape-growing-season-hit-heatwave-bushfires-429420
en

https://www.wgcsa.com.au