Het concept ggz-vriendelijke gemeente werd woensdagavond in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam gepresenteerd. Initiatiefnemer is Jack van der Kruijs. Hij werkte onder meer als sociaal psychiatrisch verpleegkundige in de geestelijke gezondheidszorg en heeft nu een adviesbureau.

Hoe is het initiatief ggz-vriendelijke gemeente ontstaan?

„Toen ik kind was, werd mijn moeder voor het eerst opgenomen met een psychose. Vorig jaar juni is ze overleden, na 32 jaar psychiatrische problematiek. Mijn moeder heeft al die jaren veel steun gehad aan een vriendinnenclub. Die gaf haar het gevoel dat ze erbij hoorde. Er is te weinig oog voor het belang daarvan en er wordt onvoldoende werk van gemaakt om mensen erbij te laten horen in de familie, de wijk of buurt. Ik ben daarom op zoek gegaan naar manieren waardoor mensen deel blijven uitmaken van de maatschappij.”

Hoe ziet een ggz-vriendelijke gemeente eruit?

„We maken gebruik van de inzichten van de sociale psychiatrie. Belangrijk daarbij zijn bijvoorbeeld plekken waar mensen in de buurt terechtkunnen om een kop koffie te drinken of iets te eten en waar ze lotgenoten ontmoeten. Zij hebben elkaar veel te vertellen en steunen elkaar ook. Wij stimuleren gemeenten om zich voor onder meer zulke ontmoetingsplekken in te zetten.”

Hoe is de situatie in gemeenten op dit moment?

„Er blijken grote verschillen te zijn. Vaak krijgt het onderwerp aandacht als een ambtenaar of wethouder er affiniteit mee heeft, bijvoorbeeld vanwege een dochter met autisme of een moeder die depressief is. Maar er zijn ook gemeenten die geen werk maken van initiatieven op dit terrein en waar het schort aan kennis van psychiatrische problematiek.”

Welke positieve voorbeelden rond psychisch kwetsbaren kwam u tegen?

„Ik denk bijvoorbeeld aan kwartiermakers die op de fiets mensen bezoeken, al dan niet na signalen uit de buurt of van familieleden die zich zorgen maken dat iemand na een behandeling in de ggz eenzaam is en thuis zit te verpieteren. Er zijn ook plaatsen waar de buurt wordt geïnformeerd over de komst van iemand met een ggz-achtergrond: wie komt er wonen, wat kun je verwachten en wat kan jouw bijdrage zijn? Zo kun je een buurt activeren om zich te verbinden aan kwetsbare mensen.

In een aantal steden wordt er gewerkt met een samenleefspel, waarbij mensen op buurtniveau met elkaar in gesprek gaan. Zo raken buurtgenoten die elkaar eerder alleen groetten bij de Albert Heijn aan de praat over depressie. Soms ontdekken ze dan ineens bij elkaar: hé, heb jij dat ook? Dat gebeurt vaak in speciale zelfregiecentra, want in een buurthuis waar de dart- of biljartvereniging dominant aanwezig is, praat je niet zo snel over je angst.”

Wat wilt u over een jaar bereikt hebben?

„We zetten erop in om jaarlijks vijf gemeenten door een intensief trainingsprogramma stappen te laten zetten in het ontwikkelen van steunende structuren voor mensen met psychiatrische problemen. Zodat zij, maar ook hun familieleden, ergens terechtkunnen en merken: ik ben niet de enige die hiermee te maken heeft, of: mijn moeder is niet de enige die hiermee kampt. Als dat het komende jaar in een paar plaatsen lukt, ben ik tevreden.”