De Iraanse Revolutionaire Garde schoot in de nacht van dinsdag op woensdag zo’n vijftien ballistische raketten af op een tweetal luchtmachtbases in Irak waar zich Amerikaanse militairen bevinden. De projectielen troffen een complex ten westen van Bagdad en in de buurt van de Noord-Iraakse stad Erbil. Voor zover bekend vielen daarbij geen slachtoffers. Ook de Nederlandse militairen die in het gebied rond Erbil zijn gestationeerd, bleven ongedeerd. Teheran claimde later dat er tachtig Amerikanen waren gedood, maar dat lijkt slechts retoriek.

De internationale gevolgen van de jongste ontwikkelingen in het Midden-Oosten laten zich inmiddels al volop gelden. De KLM vliegt tot nader order niet over Irak en Iran. De olieprijzen stegen na het nieuws over de Iraanse raketaanvallen woensdagmorgen met zo’n 4,5 procent en de beurzen in Amsterdam, Londen, Frankfurt en Parijs openden met een klein verlies.

Met de aanvallen wilde Iran wraak nemen voor de dood van generaal Qassem Soleimani. Die kwam afgelopen vrijdag door een Amerikaanse droneaanval bij de internationale luchthaven van de Iraakse hoofdstad Bagdad om het leven. De machthebbers in Teheran zwoeren vergelding. Algemeen werd er dan ook vanuit gegaan dat die zou komen, spoedig nadat de driedaagse rouwperiode voor Soleimani was afgelopen.

De vraag was alleen in welke vorm. Iran koos voor een directe aanval met ballistische raketten, gelanceerd vanaf het eigen grondgebied. Uitgevoerd door de Revolutionaire Garde en officieel door Teheran opgeëist. Allemaal bedoeld om de woede van de Islamitische Republiek extra te onderstrepen.

Zwaardere middelen

Desondanks bleef de Iraanse reactie beperkt. Zeker gezien de staat van dienst en de heldenstatus die Soleimani in eigen land genoot. De Iraanse stafchef Mohammed Baqeri waarschuwde woensdagmorgen dat zijn strijdkrachten maar een „klein stukje” van hun werkelijke kracht hebben getoond. Dat is ongetwijfeld waar. Maar kennelijk durven de Iraniërs het vooralsnog niet aan met zwaardere middelen terug te slaan. Minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif beklemtoonde dat Iran niet op escalatie uit is.

Tegelijkertijd heeft Iran de waarschuwing van de Amerikaanse president Donald Trump om niet met geweld te reageren in de wind geslagen. De voorspelling van Trump dat de uitschakeling van Soleimani een oorlog in het Midden-Oosten heeft voorkomen, zou daarom weleens precies de andere kant uit kunnen vallen.

Veel zal afhangen van de reactie van de president. Hij zag afgelopen nacht af van een rechtstreeks uitgezonden tv-toespraak tot het Amerikaans volk. Die werden in het verleden vaak gebruikt om grote militaire operaties aan te kondigen. Er zijn geen Amerikaanse slachtoffers bij de Iraanse raketaanvallen gevallen. Dat zou het Amerikaanse antwoord op deze provocatie kunnen matigen. Als beide zijden met de acties van de afgelopen week het gevoel hebben hun eer te hebben gered, zou dat nog een uitweg kunnen bieden om een grootschalig conflict te voorkomen.

Andere wang

Trump staat er echter niet om bekend dat hij zijn tegenstander de andere wang toekeert, zeker als hij daarmee de indruk zou wekken dat hij een zwakke leider is. Het is dus niet uitgesloten dat hij zijn bedreiging aan het adres van Teheran om keihard terug te slaan daadwerkelijk uitvoert. In dat geval lijkt een openlijke oorlog tussen de twee aartsvijanden, na veertig jaar sluimerend conflict, nauwelijks te vermijden.