In het weekend van 4 en 5 januari 2019 varen viskotters bij het ochtendgloren uit om mee te helpen met het opruimen van het containerafval van MSC Zoe. De vissers liggen in havens in Friesland, Groningen en Noord-Holland dan al een paar dagen te wachten om de zee op te gaan, maar er is nog veel onduidelijk. Waar liggen de containers? Wie is aansprakelijk voor eventuele schade? En is er een ontheffing om uit te varen in het weekeinde?

„Het begon wat stroef”, weet garnalenvisser Mark Koornstra van de HA41 uit Harlingen zich te herinneren. „We hadden al veel eerder het water op gekund. Alles wat drijft, kunnen we zo uit het water vissen.”

Enkele dagen na de ramp halen Koornstra en tientallen andere kotters duizenden kilo’s containerafval uit de zee en van de zandplaten. „Kussentjes, speelgoed, jassen en heel veel plastic”, somt Koornstra op. „Allemaal van die goedkope troep. Dat spul dat je veel in de Action ziet.”

Laat op gang

Dat de opruimactie relatief laat op gang kwam, was volgens Barbara Holierhoek, voorzitter van vissersvereniging Hulp in Nood, vooral te wijten aan een gebrek aan coördinatie. „Het ging wat moeilijk omdat we dachten dat Rijkswaterstaat het centrale punt voor de coördinatie was. Dat bleek niet zo te zijn. Het werd een zoektocht naar een centraal aanspreekpunt. Uiteindelijk hebben we contact gezocht met de kustwacht en de KNRM. Daarna kwamen we supersnel in actie.”

Lees ook

Hoe eilanders in januari aasden op speelgoedpaardjes

Resten

Een jaar nadat de containers op 2 januari vorig jaar boven Terschelling en Ameland en later boven Borkum van boord sloegen, ondervinden vissers nog altijd de gevolgen van de containerramp. Al ligt dat wel aan het gebied waar de kotters varen. „We vissen hier en daar nog wel wat op, maar op het oostelijke deel van de Waddenzee valt het wel mee”, zegt Koornstra. Pieter Wouda van de ST20 uit Stavoren bevestigt dat. „De situatie in het westelijke deel is zorgelijker. Dat is het gebied waar de kotters van Zoutkamp en Lauwersoog vissen.”

Vorige week bleef een visser boven Borkum nog haken aan een object op de bodem. Al kan de visser niet met zekerheid zeggen dat het een container van MSC was.

Robin Bouma, garnalenvisser uit Zoutkamp, viste tijdens zijn laatste visdagen van 2019 nog een hoop roze en blauwe jasjes uit de zee. „We hebben zo veel rommel uit die containers gezien dat we precies weten welke troep afkomstig is van de containers”, zegt Bouma. „Na al die maanden zijn de meeste losgeslagen goederen verzand, maar na een storm komt er nog weleens wat rommel naar boven. Dat vissen we op en brengen we aan wal.”

De vissers houden elkaar via WhatsApp op de hoogte van posities waar mogelijk nog containers op de bodem liggen. „Dat doen we om elkaar te beschermen. Het schip kan kapseizen als je vast komt te zitten”, zegt Bouma. „Dat is levensgevaarlijk.”

Het afgelopen jaar zijn vijf netten van de visser op de ZK47 kapotgegaan. Reparatie of een nieuw net kost tussen de 3000 en de 6000 euro. Bouma kreeg tot nu toe alle schade vergoed via de verzekeraar van MSC.

Voorzitter Holierhoek vreest dat de vissers hun schade niet kunnen blijven verhalen op de rederij. „We adviseren vissers nog steeds om hun claims in te dienen via hun eigen producentenorganisaties, maar het lijkt erop dat MSC het boek wil sluiten. Ze zijn er klaar mee. Zo werkt het niet, want er ligt nog van alles op de bodem waaraan de netten kapot kunnen gaan. We hebben een advocaat in de arm genomen die dit dossier voor de vissers behartigt.”

Eensgezindheid

Na een jaar van tegenslag haalt Holierhoek ook graag iets positiefs uit de situatie. Mocht een ramp als deze zich in de toekomst herhalen, dan weten Rijkswaterstaat en de kustwacht volgens Holierhoek nu dat er honderden kotters klaarstaan om te helpen. „Vissers zijn enorm begaan met de natuur. Ze willen in actie komen als er zich een ramp voltrekt in het gebied dat een groot deel van hun leven is”, zegt de voorzitter. „Die eensgezindheid was mooi om mee te maken.”