De eerste bundel is nieuw uitgegeven door uitgeverij Mozaïek, de laatste is door uitgeverij Balans vanwege succes herdrukt en uitgebreid met nieuwe verhalen. Joost Röselaers leidt ”Kom vanavond met verhalen” in. Hij zocht samen met Mabel van Oranje naar een manier om oude, betekenisvolle verhalen uit de Bijbel te vertalen naar deze tijd. Beiden wilden meer dan het „geijkte kerstverhaal” over de kribbe en het kindeke Jezus of over kerstman en rendieren, naar een verhaal waarin de kerstgedachte doorklinkt. Ik citeer: „Verhalen over hoop en verbondenheid, verhalen om ons eraan te herinneren dat het goede zal overwinnen en over het wonder dat er altijd een nieuw begin is.” En hoewel ”Dansen in de sneeuw” geen inleiding heeft, denk ik dat die gedachte voor beide bundels geldt. Het is interessant om te zien of er verschil is tussen de verhalen van een algemene of een christelijke uitgeverij.

In ”Dansen in de sneeuw” schrijft Josha Zwaan over een echtgenote die op onbegrip van haar echtgenoot stuit als ze het werken in een daklozenopvang tijdens de kerstdagen voorrang geeft boven haar gezin. Als haar man de drempel neemt om te gaan kijken, wordt ook hij meegenomen in de chemie van ”het is beter te geven dan te ontvangen”.

In het verhaal van Lody van de Kamp zijn de ouders van het slachtoffer in staat de moordenaar en zijn ouders te vergeven. Een ongedacht genadevol cadeau, dat het zoontje van het gezin doet beseffen dat ”in mensen een welbehagen” inhoud heeft.

Désanne van Brederode laat een vertwijfeld echtpaar in Stockholm met gevoelens van achterdocht een nieuw Bethlehem beleven. In het verhaal van Arie de Kok ervaart een man die in dienst is van Stuyvesant dat verborgen daden uit het verleden onverwachts in de openheid kunnen komen. Ondanks de pijnlijke waarheid openen zich nieuwe wegen.

In de bijdrage van Vonne van der Meer heeft de hoofdpersoon haar zinnen gezet op een zwart jurkje dat haar in alle opzichten in het nauw drijft. Dan verliest ze ook nog de sympathie van haar zus door haar 19-jarige, instabiele pleegkind uit te nodigen voor de kerstmaaltijd. Toch boekt ze winst.

Ziekenhuis

In ”Kom vanavond met verhalen” beschrijft Robert Alberdingk Thijm de kerstdagen in een Haags ziekenhuis. Het verstrekt eenzamen een sociale indicatie zodat ze de kerstdagen in het ziekenhuis door kunnen brengen. De gespierde Antilliaanse verpleegkundige Revelino is in staat iedereen prachtige dagen te bezorgen met het kerstdiner als hoogtepunt. Aan het eind verrast hij door te vertellen wie hij is.

Het verhaal ”Een tuin voor Ismail” van Adriaan van Dis heeft veel zwarte randen. Het geweld in Afrika heeft zich verankerd in het leven van de Zuid-Afrikaanse Yasmine. Als advocate zoekt ze naar recht voor de kanslozen uit eigen land, risicovol werk dat ze bijna met haar leven moet bekopen. Ze verbittert en zet alles op alles om de blanken van het door hen aangedane onrecht te overtuigen. Haar pijnlijke boodschap wordt geweerd.

Maria Goos borduurt verder op het thema dat veelvuldig in de bundels voorkomt: je ontfermen over iemand die hulp nodig heeft, al wordt je hele programma in de war gestuurd. ”Wie goed ontmoet” is de titel en het thema is navenant.

Rosita Steenbeek plaatst het verhaal in het haar bekende Venetië. Een verliefd stel, hij van Armeense afkomst en zij van origine Nederlands, wordt uitgenodigd voor een kerstmaaltijd. Hun verschillende naturen komen naar voren als hun geplande voordracht in het water dreigt te vallen. Haar temperament lijkt alles stuk te maken, maar de wending volgt. Marcia Luijten voert ook een verliefd paar op, opnieuw van conflicterende afkomst. Hij is Hutu, zij Tutsi. De familie veroordeelt hun relatie heftig, maar die vindt een weg, tot in België toe.

Opluchting

Beide bundels bevatten sterke en minder sterke verhalen. Ze doen wat kwaliteit betreft niet voor elkaar onder. Het stramien is eigenlijk bij beide hetzelfde: korte expositie van de situatie van de hoofdpersoon met een probleem, de opbouw naar de conflictsituatie om te eindigen in een ontknoping waarin vaak de opluchting overheerst. Als ik turf, komen die hoopvolle einden in beide bundels even vaak voor. De thema’s kun je een beetje chargerend samenvatten in herstellend huwelijksgeluk, jezelf hervinden na zware periode of afwijzing of ongedacht vergeving vinden.

De bundels bevatten geen traditionele verhalen waarin een verloren zoon net op de dag voor Kerst in Gods armen valt. Ook niet iets dat er heel dicht tegenaan ligt. Het is meer de boodschap van verzoening met elkaar, het vinden van elkaar, het geven van geborgenheid voor langere tijd of alleen tijdens de kerstdagen.

In ”Dansen in de sneeuw” is vaker sprake van een God Die gediend wordt. Eén verhaal in ”Kom vanavond met verhalen” bevat helaas vloeken. In beide bundels komt sporadisch een einde in mineur voor. En dat is ook wel weer logisch – ik denk dat het te spannend is om zo’n verhaal uit te kiezen voor een kerstbijeenkomst. Ondanks dat feit doen sommige verhalen door het terugkomende happy end wel wat gekunsteld, niet realistisch aan. We willen het geijkte mijden, maar zoeken het toch weer op.

Een mens kan blijkbaar niet zonder. Elk mens zoekt naar geborgenheid en verbinding. En daarom blijft dit toch het dragende thema van beide bundels.

Boekgegevens

Dansen in de sneeuw. Kerstverhalen, div. auteurs; uitg. Mozaïek; 223 blz.; € 17,99

Kom vanavond met verhalen. Eigentijdse kerstvertellingen, div. auteurs; uitg. Balans; 205 blz.; € 15