Dijkstal heeft donderdagmiddag uitgebreid telefonisch contact gehad met zijn voornaamste concurrent, VVD-erelid Wiegel. In dat gesprek hebben beide partijprominenten de rijen weer gesloten. De vruchten daarvan plukte Dijkstal vrijdagmorgen in De Telegraaf. Op de voorpagina van die krant schaart Wiegel zich plechtig achter Dijkstals leiderschap.

„We hebben één lijsttrekker, we hebben één politiek leider, en dat is Hans Dijkstal”, laat Wiegel onomwonden weten. „Er kan geen sprake van zijn dat daar verandering in komt. De VVD moet de kalmte bewaren. Hou het hoofd koel, zou ik tot mijn partij willen zeggen.”

Wiegel voegt eraan toe dat de speculaties over wie nu eigenlijk de VVD-kandidaat voor het premierschap is, afgelopen moeten zijn. „Ik ben het eens met Dijkstal: wij kiezen in Nederland niet de minister-president. Stel je voor dat de VVD in de regering komt, dan wordt die vraag op dat moment beantwoord.”

Beide opmerkingen van Wiegel halen voor Dijkstal veel kou uit de lucht. De lijsttrekker gaat zaterdag in conclaaf met de zogeheten partijbaronnen, voorzitters van regionale VVD-afdelingen. Onder die baronnen leeft het idee om Wiegel publiekelijk naar voren te schuiven als kandidaat voor het premierschap, of om hem zelfs lijsttrekker te maken, ten koste van Dijkstal.

De baronnen vertegenwoordigen de vele VVD-leden die Dijkstal te flets vinden en vrezen dat hij niet in staat zal zijn nog kiezers weg te halen bij de immens populaire Fortuyn. Uit een peiling van het bureau Interview bleek donderdagavond dat een meerderheid van de VVD-achterban (55 procent) vindt dat Wiegel lijsttrekker moet worden. Precies de helft van de ondervraagden ziet Wiegel zitten als premier.

Nu echter Wiegel zelf tussentijdse vervanging van de partijleider uitsluit, lijkt Dijkstals lijsttrekkerschap gered. Dijkstal kan de VVD-baronnen morgen zelfs een eind tegemoet komen. Hij heeft gisteren met Wiegel overeenstemming bereikt over strategische inzet van het VVD-erelid in de verkiezingscampagne. Dat lijkt een resultaat dat de baronnen tevreden moet kunnen stemmen.

Daar komt nog bij dat sinds donderdag tal van gematigde VVD-prominenten zich in de discussie mengen om het lijsttrekkerschap van Dijkstal te verdedigen. Oud-VVD-leider Nijpels noemt het „dom, onbegrijpelijk en onfatsoenlijk” dat de partijbaronnen zich in het openbaar negatief over Dijkstal uitlaten. Oud-minister Korthals Altes laat weten dat het „nergens op slaat” om tijdens een campagne van lijsttrekker te wisselen.

VVD-erelid Vonhoff opende donderdag voor de radio de aanval op Wiegel. Die zou met zijn nauwelijks verhulde sollicitatie naar het premierschap afgelopen zondag in het tv-programma Buitenhof medeverantwoordelijk zijn voor de paniek binnen de VVD. Vonhoff verwijt Wiegel dat hij „niet binnen de haag zijner tanden heeft kunnen houden wat zo langzamerhand het karakter van een jongensdroom begint te krijgen.”

Volgens Vonhoff is een premierschap voor Wiegel „niet realiseerbaar.” De oud-commissaris van de Koningin in Groningen vergeleek het met zijn eigen jongensdroom. „Toen ik vijf was, wilde ik graag brandweerman worden en dat is nooit gebeurd.”

Ook de gezaghebbende VVD-staatssecretaris Remkes (Volkshuisvesting) mengde zich donderdag in de discussie. Hij riep zijn partij ertoe op de eenheid te bewaren. Aanhoudende discussie tast volgens hem het zelfvertrouwen van lijsttrekker Dijkstal aan, zodat die niet optimaal meer kan functioneren.

Daarmee brengt Remkes een nieuw en belangwekkend element in de discussie. Hoelang ziet Dijkstal het zelf eigenlijk zitten om lijsttrekker te blijven, met zulke slechte opiniepeilingen en met partijbaronnen en -leden die druk aan zijn stoelpoten zagen? Als hij het tij nu niet kan keren, wacht hem na 15 mei een snelle en smadelijke aftocht. Dijkstal loopt lang genoeg mee om dat te beseffen.

Tegen die achtergrond wordt het voor Dijkstal zaterdag een spannende dag. Hoeveel vertrouwen zullen de partijbaronnen hem schenken… of benemen? En past de profilering die ze van hem verwachten bij zijn persoon? Gaat Dijkstal dus met nieuwe moed campagne voeren of knapt er iets?

Dijkstal heeft voor het gesprek met de partijbaronnen al het mogelijke gedaan. Hij staat er naar omstandigheden goed voor. Maar voordat de vergadering begint, presenteert het tv-programma NOVA vrijdagavond nog een nieuwe opiniepeiling. Als die de VVD tot een nieuw dieptepunt brengt, zal de paniek opnieuw toeslaan, zowel bij Dijkstal zelf als bij de partijbaronnen.

Angst is een slechte raadgever, maar wie zal hem muilbanden? Als geen van de gesprekspartners morgen op die vraag een antwoord heeft, kan een slechte peiling nog ingrijpende politieke gevolgen hebben.