De levensverwachting met een gezondheid die als goed wordt ervaren, neemt tot 2040 ongeveer even sterk toe als de totale levensverwachting. Eén op de drie Nederlanders heeft dan echter twee of meer chronische aandoeningen en bijna één op de vijf drie of meer.

Over twintig jaar zijn kanker, hart- en vaatziekten en psychische stoornissen de diagnosegroepen die de meeste ziektelast veroorzaken, zo wordt verwacht. Het percentage rokers daalt, maar overgewicht neemt toe op alle leeftijden. De mentale druk op jongeren lijkt ook toe te nemen.

Onze leefstijl thuis, op school en op het werk zal er steeds meer toe doen. Wellicht kunnen de gemeentelijke overheid en zorgverzekeraars hierin een rol spelen. Hoe dan ook wordt preventie in de zorg steeds belangrijker en zal de term ”leefstijlgeneeskunde” gangbaarder worden.

Gezond leven (in brede zin) is ook iets wat God van ons vraagt. De Bijbel kunnen we zien als levensboek en het gezin als oefenplaats voor het goede en gezonde leven.

Complexer en duurder

Curatieve zorg (alle zorg die gericht is op genezing van lichamelijke aandoeningen) wordt om diverse redenen complexer: Mensen zullen meer aandoeningen tegelijkertijd hebben. De medische technologie wordt ingewikkelder en specialistischer, waardoor vaker meer artsen tegelijkertijd ingezet moeten worden.

Dat vraagt ook meer interactie tussen medicijnen en behandelingen.

Daar komt bij dat patiënten minder vaak en korter in het ziekenhuis zullen verblijven. Het gevolg is een complexe zorg in de thuissituatie, waarbij veel onderlinge afstemming nodig is. Wijkverpleegkundigen zullen daarom meer competenties nodig hebben en huisartsen meer deskundigheid.

Al met al zullen de zorguitgaven in 2040 twee keer zo hoog zijn als in 2015.

Van de uitgaven aan ziektegroepen groeien die voor de behandeling van kanker tot 2040 het snelst. De uitgaven aan zorg voor vrouwen zijn nu al hoger dan die voor mannen, maar dit verschil neemt in de toekomst toe.

Babyboomgeneratie

Hoe houdbaar zijn de zorguitgaven? Vragen waar we een antwoord op moeten geven, zijn onder andere: Willen we de medische technologie van de toekomst of die van vandaag? Willen we twee keer zo veel gaan betalen voor de zorg? Zo ja, waar willen we dan op bezuinigen? Op onderwijs, de eigen woning…?

En als we niet meer willen betalen voor de zorg, welk onderdeel daarvan willen we dan schrappen? Willen we de dure geneesmiddelen van de toekomst betalen door verder te bezuinigen op de langdurige zorg? En zullen jongeren in de toekomst bereid zijn om te betalen voor de hoge kosten van de babyboomgeneratie?

Zwaar en kwetsbaar

Langdurige zorg wordt zwaar en kwetsbaar door de vergrijzing en ontgroening: in Nederland wonen steeds meer ouderen met relatief minder kinderen. Deze ouderen blijven bovendien langer thuis wonen. Jonge ouderen (60 tot 70 jaar) moeten langer doorwerken, maar tegelijk ook op hun kleinkinderen en op hun ouders passen.

Er dreigen grote personeelstekorten, mantelzorgers raken overbelast en de werkdruk in de thuiszorg en verpleeghuizen neemt toe.

De gezondheid van de toekomst is ons aller zorg. Ze zal meer geld van ons vragen, evenals meer zorgzaamheid voor onze naasten. Als leidraad kunnen daarbij de vier kardinale deugden dienen: wijsheid/kennis, rechtvaardigheid, matigheid en moed/vasthoudendheid. Maar bovenal de drie christelijke: geloof hoop en liefde.

De auteur is als gezondheidseconoom werkzaam bij het RIVM en als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Dit artikel is een redactionele weergave van zijn presentatie op het symposium ”Het zal onze zorg zijn” (over de toekomst van gezondheid en zorg) op 8 november in Ede.