Britse en Europese onderhandelaars hebben donderdag rond het middaguur een doorbraak bereikt in de gesprekken over de brexit. Dat betekent dat de EU-top donderdagmiddag kan beginnen met een concreet voorstel voor een brexit op 31 oktober.

Donderdagochtend leek het er lang op dat de top zonder voorstel zou beginnen, wat de kans op een afspraak zou verkleinen.

Een brexitdeal is belangrijk omdat het Britse vertrek anders eind deze maand niet kan doorgaan of dat het uitloopt op een no-deal-brexit. In dat laatste geval vrezen alle partijen grote economische gevolgen.

De Britse premier Johnson sprak donderdagmorgen van een „nieuw en geweldig akkoord.” EU-Commissievoorzitter Juncker sprak van een „eerlijke en evenwichtige overeenkomst”.

Het moeilijke punt is nog steeds de grenskwestie tussen Ierland en Noord-Ierland. Volgens de berichten aan het eind van de ochtend zou de EU bereid zijn het zogeheten Ierland-protocol te wijzigen.

Deze doorbraak is geen garantie dat deze deal het ook haalt. Donderdagochtend meldde de Noord-Ierse gedoogpartner van Johnson dat het tegen de douaneregeling van brexit bleef. In de plannen van premier Johnson kan de Stormont (het Noord-Ierse regionale parlement) meebeslissen.

De DUP staat er echter op dat hiervoor een meerderheid in beide gemeenschappen moet zijn. Het vredesakkoord uit 1998 voorziet erin dat gevoelige zaken niet met een eenvoudige meerderheidsstemming voor alle groepen kunnen worden geregeld. Hiervoor moet een meerderheid zijn in beide gemeenschappen van Noord-Ierland. Dat betekent dat de (Brits georiënteerde) unionisten moeten instemmen alsmede de (Iers georiënteerde) nationalisten. Beide groepen verkeerden tussen 1969 tot 1998 in een burgeroorlog, en het Goede Vrijdagakkoord probeert de gevoeligheden te beschermen.

De DUP vindt dat de brexit zo’n gevoelige kwestie is. Dus ook al zou de brexitdeal in het Lagerhuis in Londen worden aangenomen, dan kan een essentieel deel daarvan nog in de Stormont in Belfast worden weggestemd.

Ook is niet duidelijk hoe groot de steun in het Britse Lagerhuis zelf is. De Conservatieve regering van premier Boris Johnson kan niet langer rekenen op een meerderheid van het huis. Het Lagerhuis heeft voor komende zaterdag een vergadering gepland. Dat is de eerste keer sinds de Falklandoorlog van 1982.