Er zijn in Izjevsk verschillende oude mannen die spullen uit de Sovjet-Unie verzamelen en verhandelen. Ik vind het leuk om af en toe in die winkeltjes rond te snuffelen. Ze verkopen er allerlei voorwerpen: van retro-ansichtkaarten tot vooroorlogse munten en antiek servies. Het meest in het oog springend zijn echter de vele portretten en bustes van Lenin en Stalin. Twee van de grootste moordenaars van de 20e eeuw lopen hier als het ware nog vrij rond.

Laatst reed ik op de Oedmoertse snelweg, toen een wat nieuwere Lada mij inhaalde. Op de achterruit was een portret van Stalin geplakt. Ter vergelijking: in Duitsland zou men nooit een portret van Hitler op een auto plaatsen. In Rusland wordt Stalin nog steeds geportretteerd als grote leider die het Russische Rijk, een land van achterlijke boeren, binnen enkele decennia tot een enorme industriële wereldmacht ombouwde. Het lijkt wel alsof Russen blind zijn voor de wrede daden van de socialistische leiders.

Samen met zijn collega Lenin zorgde Stalin ervoor dat iedereen in Rusland kon lezen en schrijven, dat iedereen genoeg te eten had. Er was gezondheidszorg voor iedereen, werk voor allen en gratis onderwijs. Bovendien legde Stalin de basis voor ontwikkelingen in de wetenschap, waardoor de Rus Joeri Gagarin de eerste mens in de ruimte werd, tien jaar na Stalins dood. Vaak denk ik echter dat men de negatieve dingen over het hoofd ziet.

Lenin schuwde geweld niet. Bij de Russische burgeroorlog die volgde op de Russische revolutie in 1917, vielen naar schatting 7 tot 12 miljoen doden. Ook de collectivisering van Stalin had vele miljoenen doden tot gevolg. De hongersnoden in onder andere Oekraïne en Kazachstan kostten respectievelijk 3 tot 8 miljoen en 1 tot 3 miljoen mensen het leven. Nog 1 tot 2 miljoen doden vielen er in de Goelagkampen.

Naar schatting stierven er in totaal onder Lenin en Stalin zo’n 30 miljoen mensen. In de oorlog met nazi-Duitsland kwamen nog eens 25 miljoen mensen om het leven.

Bij mijn schoonouders moet ik niet met dit soort cijfers aankomen. Voor hen is Stalin degene die Rusland tot een wereldmacht maakte.

In Rusland kan men een Stalinsticker kopen om over de foto’s van ziektes op pakjes sigaretten te plakken. Er zijn kalenders met foto’s van Stalin te koop en zelfs magneetjes voor op de koelkast. In Moskou worden nog bijna dagelijks bloemen gelegd op het graf van Stalin. Lenin kan nog worden bezichtigd in het mausoleum op het Rode Plein.

Karina Pipaja van het Levada Centre zei onlangs tegen de BBC: „Er is een groeiende nostalgie voor de Sovjetperiode met Stalin als leider. Stalin wordt gezien als degene die het fascisme versloeg en de eer krijgt voor de overwinning in de Grote Vaderlandse Oorlog. Die overwinning is een symbool van nationale trots voor alle Russen, zelfs voor Russen die geboren zijn na de val van de Sovjet-Unie.”

Toch ben ik er niet gerust op. Filosoof George Santayana zei ooit: „Degenen die hun geschiedenis vergeten, zijn veroordeeld om het te herleven.” Met andere woorden: het is niet ongevaarlijk om de feiten uit het verleden aan de kant te zetten en er een mildere waarheid voor in de plaats te zetten.