Een mijlpaal. De Koninklijke Luchtvaart Maatschappij voor Nederland en Koloniën, opgericht op 7 oktober 1919, bestaat op de kop af 100 jaar. Terwijl andere bedrijven zich pas na een eeuw koninklijk mogen noemen, is het luchtvaartbedrijf dat al vóór oprichting.

De eerste vlucht vindt plaats in mei 1920 met een Britse Havilland DH-16 naar Londen. Een dubbeldekkertje met vier passagiers. De piloot zit –warm aangekleed– in de openlucht. Het eerste jaar vervoert KLM 345 passagiers. Vijf jaar later volgt de eerste continentale vlucht naar Batavia (Jakarta). Een monstertocht met twintig tussenlandingen.

In 1934 voert de onderneming de eerste trans-Atlantische vlucht uit naar Curaçao. Na de oorlog neemt de groei van KLM een hoge vlucht. In de jaren negentig slaan KLM en Northwest Airlines de handen ineen. De maatschappij zoekt schaalvergroting, maar een overname door British Airways strandt voortijdig.

KLM valt in 2003 in handen van Air France, hoewel de twee de overname verkopen als een fusie. De Nederlandse tak boert goed. KLM boekt in 2018 met 34 miljoen passagiers een operationeel resultaat van 202 miljoen euro, Air France lijdt met 67 miljoen passagiers een verlies van 113 miljoen euro.

KLM is de oudste vliegmaatschappij ter wereld die nog onder haar oude naam vliegt. Reden voor een feestje. KLM bouwt Hangar 10 op Schiphol-Oost om tot evenementenhal met dik 2000 gasten en 90 verslaggevers uit de hele wereld. Laserstralen flitsen, confettikanonnen knallen en een koor met KLM’ers heft uitbundig Happy Birthday aan.

Dan onthult KLM-topman Pieter Elbers het 100e Delfts blauwe KLM-huisje. Paleis Huis ten Bosch, woonpaleis van koning Willem-Alexander. Een hoogtepunt. Elk jaar presenteert het luchtvaartbedrijf een porseleinen huisje –gevuld met graanjenever– als cadeautje voor businessclasspassagiers. Alleen op vluchten naar islamitische landen blijven de huisjes leeg.

KLM-knecht

De feestelijkheden verhullen de zorgen niet. Het botert niet altijd tussen Air France en KLM. Nog maar enkele maanden geleden wilde Ben Smith, de hoogste baas van Air France-KLM, van zijn grote KLM-knecht af. Nederlands personeel hief Pieter Elbers echter op het schild door 25.000 keer een petitie voor zijn behoud te ondertekenen. De strijd was zo heftig dat het kabinet besloot een substantiële partij aandelen in het moederbedrijf te nemen om de Nederlandse belangen te verdedigen.

Op het KLM-feestje in Hangar 10 oogt Ben Smith vriendelijk. Afgemeten, maar toch. „KLM laat zien hoe het moet”, zegt hij over het verschil in doeltreffendheid tussen Air France en KLM. „Air France kan van KLM leren.” Smith ziet sowieso veel ruimte voor verbetering, vooral achter de schermen. „Wij zijn zeker niet de effectiefste maatschappij van Europa.”

Op het KLM-hoofdkantoor heerst de grote vrees dat Air France binnenkort de winsten van KLM overhevelt naar Parijs om daar gaten te dichten. Ook kijkt KLM met argusogen naar plannen van Smith om diensten te integreren, uit angst voor een verschuiving van banen van Amsterdam naar Parijs.

„KLM moet vooral blijven profiteren van de voordelen als onderdeel van Air France-KLM”, benadrukt Elbers op Schiphol. Hij wil niet te diep ingaan op toekomstplannen. Begin november doen Smith en consorten hun toekomstplannen uit de doeken.

Lees ook

Een eeuw KLM geboekstaafd

Problemen

KLM kamp met meer kopzorgen. De maatschappij kan op Schiphol niet verder groeien, omdat de luchthaven sinds vorig jaar op het maximumaantal van 500.000 vliegbewegingen zit. Verder kan Lelystad Airport door stikstofproblemen nog steeds niet open om vluchten van Schiphol over te nemen.

KLM en de vakbonden steggelen bovendien nog altijd over een nieuwe cao. Nieuwe acties dreigen, misschien donderdag al bij cateringpersoneel. Een smet bij het aansnijden van de verjaardagstaart.

Na 100 jaar kijkt Air France-KLM vooral naar de toekomst. Smith herhaalt zijn ambitie om weer de „nummer één in Europa te worden.” En duurzaamheid is belangrijk, verklaren Smith en Elbers meer dan eens plechtig. Maar nee, vliegen op zonnepanelen ziet de grote Air Francebaas niet zitten. „Dat maak ik niet meer mee.”