Plesman had dat jaar zijn sporen verdiend, samen met collega-vlieger Marinus Hofstee, met de organisatie van de Eerste Luchtvaart Tentoonstelling Amsterdam (ELTA). Tijdens de ELTA, die van begin augustus tot half september 1919 plaatshad, brachten ruim een half miljoen mensen een bezoek aan het expositieterrein en maakten zo’n 4000 er hun eerste vlucht.

Het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij is door Ron Wunderink te boek gesteld in ”Met KLM de wereld rond. Een eeuw Flying Dutchman”. De auteur werkte 43 jaar voor de maatschappij, waarvan de laatste 22 jaar als senior vicepresident corporate communications. Hij maakte acht van de twaalf president-directeuren mee, van wie sommigen van zeer dichtbij, en kreeg inzage in veel persoonlijke archieven.

De auteur, die zelf Albert Plesman niet gekend heeft, belicht uitvoerig het doopceel van de eerste KLM-topman. „Albert werd geboren op 7 september 1889. Hij was geen prominent lid van Nederlandse intelligentsia van dat moment, maar een kruidenierszoon uit Den Haag. Hij was geen begenadigd vlieger zoals Fokker, sprak altijd kortaf, bijna snauwend en kon zeer ongeduldig zijn.”

Standvastig

En ook: „Hij is de absolute motor geweest van meer dan een kwart eeuw van deze nog onder haar originele naam opererende luchtvaartmaatschapij ter wereld. Met een standvastig karakter.” Plesman overleed op 31 december 1953.

Wunderink noemt Plesman de oprichter van de KLM, terwijl hij elders (terecht) impliciet aangeeft dat Plesman niet deelnam aan de oprichtingsvergadering. Alle andere KLM-topmensen komen ook aan bod. Zowel met hun successen als met de vele perikelen waarmee zij tijdens hun bewind te maken kregen. Zoals de roemruchte pioniersvluchten in de jaren twintig en dertig naar Nederlands-Indië en Australië, vliegongevallen en financiële sores. Tot en met de mislukte overname van de hotelketen Hilton, een vliegerstaking en een kaping.

Ook wereldwijde pioniers als de Amerikaanse gebroeders Wright (eerste gemotoriseerde vlucht ter wereld), de Braziliaan Alberto Santos-Dumont (eerste gemotoriseerde vlucht in Europa) en de Fransman Louis Blériot (die als eerste over het Kanaal vloog) passeren de revue.

En uiteraard de vaderlandse vliegtuigbouwer Anthony Fokker. De KLM heeft met veel verschillende Fokkertypen gevlogen, maar de verhouding tussen Fokker en Plesman was altijd gespannen. In het bijzonder door een slordige manier van zakendoen van Fokker.

Britse vliegers

De eerste KLM-vlucht had plaats op 17 mei 1920 van Londen (Croydon) naar Amsterdam. Dat was met een De Havilland DH.16 voor vier passagiers die van de Engelse maatschappij Aircraft Transport and Travel was gehuurd, compleet met Britse vliegers. De eerste eigen KLM-piloten waren Gerrit Johannes Geysendorffer en Rinus Hofstra.

Vanaf circa 1960 is de KLM met tussenpozen naarstig op zoek geweest naar partners. Hiertoe behoorden samenwerkingen met het Amerikaanse Northwest Airlines en Alitalia (de laatste kostte KLM na verbreking daarvan 200 miljoen gulden), en met besprekingen over een Europese samenwerking met drie andere maatschappijen. Dat betrof het Alcazarproject van Austrian Airlines, KLM en Scandinavian Airlines System, dat uiteindelijk niet doorging. Onderhandelingen met British Airways over samenwerking strandden ook, waarna uiteindelijk Air France in 2004 KLM overnam. De auteur noemt het samengaan echter eufemistisch een fusie.

Eekhoorns

Het boek is doorspekt met veel interessante wetenswaardigheden, anekdotes en aparte gebeurtenissen over de eeuweling. De KLM kwam van tijd tot tijd ook negatief in het nieuws door het niet in openheid communiceren over calamiteiten.

Zoals die keer dat er vanuit China overgevlogen eekhoorns op Schiphol waren ontsnapt. Het bleek dat er van alles mis was met die zending, waardoor de resterende beestjes in de shredder werden gestopt…

Er staan wel wat uitglijders in het boek. Zoals onjuiste data en beschrijvingen van enkele historische gebeurtenissen, afwijkende namen van luchtvaartmaatschappijen en een aantal onjuistheden over de Concorde. Zoals de stelling dat de Concorde als eerste supersone verkeersvliegtuig tweemaal de snelheid van het geluid kon bereiken. Die ‘eer’ valt echter de Russische Tupolev Tu-144 ten deel.

Boekgegevens

Met KLM de wereld rond. Een eeuw Flying Dutchman, Ron Wunderink; uitg. Balans; 286 blz.; € 22,99.