Alle 26 commissarissen moeten volgende week de drie uur durende ondervraging van de Europarlementariërs zien te overleven. Dat de zittingen maar geen formaliteit zijn, bleek donderdag toen de EP-commissie Juridische Zaken de aankomende hoorzitting van de Roemeense en Hongaarse sollicitant na vooronderzoek schorste.

De Roemeense sociaaldemocrate Rovana Plumb (portefeuille Transport) en de Hongaarse conservatief Laszlo Troscanyi (portefeuille Nabuurschap en Uitbreiding) kwamen onder vuur te liggen vanwege onzuivere financiële praktijken. Het is nu aan de aantredende voorzitter van Europese Commissie, Ursula von der Leyen, of ze de kandidaten naar huis stuurt en twee nieuwe sollicitanten oproept óf hen andere portefeuilles aanbiedt. Het is niet eerder voorgekomen dat het EP al vóór de hoorzittingen beoogde Eurocommissarissen schorst.

Het parlement heeft niet de bevoegdheid een individuele kandidaat naar huis te sturen, maar kan dreigen de hele voorgestelde Commissie af te keuren. Sinds 1995 is toestemming van de volksvertegenwoordigers nodig voordat het uitvoerende orgaan van de Europees Unie een nieuw mandaat kan starten.

Een kandidaat die het volgende week moeilijk kan gaan krijgen is de Franse Sylvie Goulard. Zij is beoogd commissaris voor de Interne Markt, waaronder ook de defensie- en ruimtevaartindustrie vallen. Vooronderzoek naar mogelijke financiële integriteitsproblemen leverden in haar geval nauwelijks iets op. Het is echter niet denkbeeldig dat zij wordt afgerekend op de rol die Macron heeft gespeeld in de benoeming van Von der Leyen, ten koste van Manfred Weber. Mogelijk willen critici van dat machtsspelletje Macron een lesje leren door het Goulard moeilijk te maken.

Politiek spel

Het proces is volgens ingewijden echter vooral een politiek spel tussen de Europese fracties. Ontstaan er bijvoorbeeld twijfels bij de sociaaldemocraten over een christendemocratische kandidaat? Dan gaan de christendemocratische Europarlementariërs een sociaaldemocratische sollicitant als tegenreactie aanvallen.

Daarnaast probeert het EU-parlement zoveel mogelijk gedaan te krijgen van de kandidaat-commissarissen. De hoorzittingen zijn één van de weinige momenten om beloftes van hen los te peuteren.

Voor de meeste kandidaat-commissarissen is het proces zenuwslopend. Het is volgens eerdere kandidaten ontzettend zwaar om de maximaal 25 vragen te beantwoorden, ook al zijn de meeste vragen vóór de zitting al schriftelijk bij hen ingeleverd. Het is dus vooral een kunst om de tijd voor een bepaalde vraag vol te praten zodat er weinig ruimte over blijft voor een vervolgvraag. Die zijn vaak vervelender en ingewikkelder.

De kandidaten doorstaan allemaal op hun eigen manier het sollicitatiegesprek. De Nederlandse Frans Timmermans probeerde het in 2014 luchtig te houden door grapjes te maken en hoopte een goede indruk achter te laten door de vragen in onder meer het Italiaans, Engels en Frans te beantwoorden. De Britse Jonathan Hill was juist zo nerveus dat hij de hele tijd krampachtig een pen in zijn rechterhand vasthield.

De vragen die worden gesteld variëren van persoonlijk tot professioneel. Een verkeerde uitspraak jaren geleden kan bijvoorbeeld zo weer naar boven worden gehaald. Maar de focus ligt vooral bij het beleid dat de kandidaat hoopt te gaan voeren.

Handreiking

Voor één kandidaat, de Griekse Margaritis Schinas, ligt vast dat hij kritische vragen zal krijgen over zijn takenpakket met de naam ”Bescherming van onze Europese manier van leven”. Voor velen is het problematisch dat migratie onder dit pakket valt.

Anderen stellen juist dat het een meesterlijke zet is om ophef over andere gevoeligheden te vermijden. Zo is er bijvoorbeeld weinig aandacht besteed aan het feit dat Von der Leyen het EU-parlement ook het recht van initiatief wil geven. Dat recht heeft nu alleen de Commissie en is een onderdeel van een jarenlange machtsstrijd tussen de twee instellingen.

De nieuwe Europese Commissie treedt aan op 1 november. Het zal echter niet de eerste keer zijn als het proces dan nog niet is afgerond en er uitstel komt.