Onlangs was ik uitgenodigd om een gevarieerd gezelschap toe te spreken bestaande uit medewerkers van banken en verzekeraars. Er waren ook vertegenwoordigers aanwezig van consumentenorganisaties en de overheid, als om aan te geven dat het thema werkelijk iedereen aangaat. Het onderwerp van deze brainstorm was actueel: de lastige vraag hoe je mensen kunt motiveren om te gaan sparen wanneer de rente is gedaald tot bijna nul.

Dat ik als spreker was uitgenodigd, valt te verklaren uit het feit dat ik in het kielzog van de kredietcrisis in 2008 ben gaan sparen alsof mijn leven ervan afhing. Als geen ander ken ik het belang van een duidelijke stip op de horizon en een niet te stuiten spaardrang waaraan al het andere ondergeschikt is.

Die middag sprak ik over discipline en eigen regie, over de illusie van controle en over het varen van een duidelijke koers, zelfs als je tegen de stroom in gaat op een woelig wateroppervlak.

Bij sparen gaat het vaak minder om de hoogte van het inkomen dan om motivatie. Zelf waren wij ijverig geld opzij aan het leggen om de hypotheek versneld af te lossen, een handeling die niet alleen onzichtbaar blijft maar soms ook aanvoelt als een bodemloze put.

Om het concreet te maken, schreef ik daarom met een krijtje de oorspronkelijke woningschuld op een schoolbord dat in de keuken hing en verving dat getal bij elke extra aflossing door een lager bedrag.

Op deze wijze maakte ik ons handelen niet alleen inzichtelijk en tastbaar, het sparen veranderde ook als vanzelf in een interessante en spannende uitdaging. Wat begon als bezuinigen werd zo een project waar alle gezinsleden bij betrokken waren en dat op de voet kon worden gevolgd. Elke extra aflossing van 1000 euro was er één en resulteerde meteen in een nieuwe tussenstand op het scorebord.

Later ben ik bij het internetbankieren dezelfde werkwijze gaan toepassen.

Steeds meer banken bieden de klant de mogelijkheid om meerdere spaarrekeningen tegelijk te openen, elk met een eigen spaardoel en een bijpassend icoontje. Door middel van een staafdiagram kan vervolgens precies worden bijgehouden hoeveel geld er inmiddels opzij is gezet en hoe ver je nog bent verwijderd van het eindbedrag. Zelf raadpleeg ik mijn bankrekening elke dag, zodat ik niet alleen precies weet wat er op de lopende rekening staat, maar ook hoe het er met de diverse spaarrekeningen voorstaat.

Op weg naar die bijeenkomst bedacht ik dat banken het sparen gemakkelijk extra zouden kunnen stimuleren door het sturen van zogeheten ‘pushberichten’ op de mobiele telefoon. De afgelopen jaren had ik het best aardig gevonden om af en toe de mededeling op mijn scherm te ontvangen dat ik afgelopen maand meer had gespaard dan twaalf maanden eerder.

Nog leuker zou het zijn als de bank je persoonlijk feliciteert omdat je meer hebt weten te sparen dan 95 procent van de overige rekeninghouders. Wat de inhoud ook is, het motiveert als je het gevoel hebt dat iemand op de achtergrond met je meerekent en meeleeft.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl