Zal de volkskerk overleven? Die vraag stelt Matthies deze week in een commentaar van persbureau Idea. Volgens hem kan de EKD veel doen om de „dramatische teruggang van het aantal leden” tegen te gaan. Ruim 436.000 Duitsers verlieten een kerk in 2018. Bijna de helft van hen –220.000 mensen– was EKD-lid. Het aantal leden dat vertrok uit de EKD, lag zo’n 12 procent hoger dan in 2017 en was sinds 1996 niet eerder zo hoog. Ter vergelijking: in 2008 ging het nog om 50.000 mensen minder. Daar stond wel tegenover dat in het afgelopen jaar 25.000 mensen lid werden van de EKD.

Inmiddels telt de EKD, die is verdeeld in 20 ”Landeskirchen”, nog circa 21 miljoen leden. Daarmee is het aantal EKD-leden sinds 1950 gehalveerd. Het aantal leden van de Rooms-Katholieke Kerk nam in dezelfde tijdspanne af van 25 naar 23 miljoen. Onderzoekers van de universiteit van Freiburg hebben berekend dat het aantal Duitse rooms-katholieken en protestanten in 2060 gezamenlijk niet meer boven de 23 miljoen personen uitkomt.

Matthies stelt dat de ongekende terugloop alleen verminderd kan worden door een grote opwekking of door vérstrekkende hervormingen. „Niet weinig kerkgangers vertrekken omdat ze het niet eens zijn met de koers van hun kerk. Theologisch gezien worden trouwe leden onzeker gemaakt, als kerkelijke leiders de beslissende geloofsinhoud onder kritiek stellen, door bijvoorbeeld de lichamelijke opstanding van Jezus Christus in twijfel te trekken of zelfs ronduit te loochenen.”

Ook zouden christenen „onverstandige” politieke posities innemen. „Wat bijzonder voor irritatie heeft gezorgd, is dat de leiding van de EKD in 2017 nog vóór de politieke stemming in de Bondsdag al een oproep deed om voor het ”huwelijk voor allen” te stemmen. In de voormalige DDR speelt bovendien een rol dat christenen daar zich inhoudelijk en persoonlijk niet vertegenwoordigd voelen door de EKD-leiding. Niemand van de vijftien leden van de kerkelijke leiding heeft een Oost-Duitse achtergrond.”

De kerkbelasting zorgt er volgens Matthies voor dat de volkskerken van overheidswege gefinancierd worden en daardoor „in het geld zwemmen.” De Duitse krant Die Welt noemde dat vorige week „een schandaal”, omdat de kerken er min of meer van uit gaan dat ze met behulp van staatssteun toch wel zullen overleven. De bedragen die binnenkomen, zijn groot: de EKD ontving in 2018 bijna 5,8 miljard euro, ruim 120 miljoen meer dan in 2017 en 1,6 miljard meer dan in 2007.

De Duitse theoloog geeft meerdere praktische adviezen voor de EKD. Hij pleit onder meer voor een hernieuwde aandacht voor zendingswerk, strenger toezicht op de geloofsopvattingen van toekomstige predikanten, steun aan evangelicale hogescholen en een hervorming van het systeem van kerkbelastingen.