Duim omhoog in plaats van middelvinger
Fatsoen moet je doen, stelde premier Balkenende bij het aantreden van zijn eerste kabinet, in 2002. Zijn oproep voor eerherstel van waarden en normen leidde tot veel discussie. Het is de vraag of die daadwerkelijk heeft bijgedragen aan betere sociale omgangsvormen. Met enige regelmaat verschijnen onderzoeken die juist wijzen op een toename van hufterig gedrag.
Het onderzoek dat Trouw vrijdag publiceerde, is daar zo’n voorbeeld van. Bezoekers van huisartsenposten blijken vaak een kort lontje te hebben. „Achttien jaar geleden kwam het misschien af en toe voor dat iemand vloekte. Inmiddels ervaren we het als normaal dat ze ons voor rotte vis uitmaken.” Drie op de vijf medewerkers van de huisartsenposten constateren dat in de afgelopen vijf jaar het aantal bedreigingen is toegenomen. Telefonische bedreigingen zijn het meest gangbaar. Op sommige posten gebeurt dat vrijwel dagelijks.
Donderdag beklaagde de directeur-generaal van Rijkswaterstaat, Michèle Blom, zich in De Telegraaf over agressie van automobilisten naar de weginspecteurs van haar dienst. Driekwart van hen heeft dagelijks te maken met opgestoken middelvingers en scheldpartijen, soms terwijl ze iemand aan het reanimeren zijn. Ook fysiek geweld komt voor, of spugen in het gezicht.
Dinsdag sprak Politie Zeewolde weggebruikers via Facebook aan op hun gedrag. Een ernstig ongeval leidde tot een urenlange wegafsluiting en ook daar reageerden passerende automobilisten woedend naar de agenten. „Er zat iemand bekneld in zijn voertuig die aan het vechten was voor zijn leven. Een stukje begrip van de medeweggebruikers is dan ook wel op zijn plaats.”
Deze drie gevallen van hufterig gedrag staan niet op zichzelf, maar zijn de opvallendste voorbeelden in een lange rij van onaangepast gedrag, zoals bumperkleven, telefoneren in een stiltecoupé of voordringen bij de kassa.
Dat iemand ongeduldig raakt in de file of bij de huisartsenpost is niet zo vreemd – maar dat is nimmer een excuus voor scheldwoorden of agressief gedrag. Een deel van de onrust is te verklaren omdat er vaker verwarde personen rondlopen die vanwege bezuinigingen niet in instellingen verblijven. Maar het overgrote deel van de agressie komt van ‘gewone’ mannen en vrouwen die aan een ander syndroom lijden: de ieder-voor-zich-mentaliteit. Ze voelen zich veilig achter hun autoraampje of aan de telefoon en menen dat ze recht hebben op vrije doorgang of onmiddellijke hulp.
Zulk gedrag mag in elk geval niet beloond worden door dan maar te zwichten voor intimidatie. Misschien helpt het om een camera te plaatsen bij wegwerkzaamheden of de balie van de HAP, met daarbij de hoogte van de boete voor een opgestoken middelvinger. Belangrijker is echter dat omstanders niet langer passief toekijken, maar hufters aanspreken op hun gedrag terwijl ze hun duim omhoogsteken naar de hulpverlener. #doeslief.
