Lommel, een mooi Belgisch grensstadje, recht onder Eindhoven. Het fraaie stadscentrum roept niet veel herinneringen op aan de Tweede Wereldoorlog. Alleen een monument verwijst ernaar. Buiten de stad ligt de grootste Duitse oorlogsbegraafplaats die zich buiten Duitsland bevindt. Er liggen ruim 39.000 mensen. De Poolse oorlogsbegraafplaats, elders in de gemeente, telt ruim 250 graven.

In Lommel en omgeving wemelt het in september 1944 van de geallieerde militairen. Na de verovering van Parijs op 25 augustus gaan de legers in hoog tempo door naar België. Al begin september staan de militairen bij de noordoostelijke plaats Lommel. Met deze snelheid is de bevrijding van Nederland aanstaande, denken velen. De opmars zorgt voor een juichstemming. Op 5 september slaan landverraders in Nederland op de vlucht. Die dag zal de geschiedenis ingaan als Dolle Dinsdag.

Intussen werken de geallieerden koortsachtig aan de opbouw van hun troepenmacht. Ze verzamelen zich rond het Kempisch Kanaal. Op 10 september veroveren ze een belangrijke brug. De troepen zijn nog maar zo’n 2 kilometer bij Nederland vandaan. Geallieerde bevelhebbers bereiden een gewaagd plan voor. Via operatie Market moeten parachutisten op 17 september vier bruggen veroveren, waaronder die bij Arnhem. Operatie Garden zal in Lommel starten. Grondtroepen moeten langs een heel smalle route in enkele dagen tijd de parachutisten te hulp komen. Dit gaat echter mis. De Duitse tegenstand is te groot en operatie Market Garden mislukt.

In 2004, bij de zestigste herdenking, presenteert wandelvereniging Olat het Airbornepad. Het is een wandelroute van ruim 200 kilometer, onderverdeeld in zo’n 30 korte etappes. De route volgt gedeeltelijk het spoor van de bevrijders. Inmiddels zijn er ruim 15.000 routeboekjes verkocht en waarschijnlijk heeft een veelvoud aan mensen de tocht gelopen. In september verschijnen er een nieuw boekje en een gps-route. Dat is wel op zijn plaats, gezien de vele wijzigingen die er de afgelopen jaren zijn aangebracht. Met het huidige routeboekje moet de wandelaar nogal eens zoeken naar de juiste weg. De wijzigingen voor de oude gids staan overigens op de site van Olat.

Tijdens het wandelen van de route valt op dat lang niet altijd is gekozen voor de wegen die de bevrijders namen. Regelmatig gaat het door natuurgebieden. Volgens bestuurslid Frank Marchand van Olat is daar bewust voor gekozen. „Brabant en Gelderland hebben prachtige natuurgebieden. De oorspronkelijk route volgen is niet interessant voor de wandelaar. Je zou dan hoofdzakelijk langs drukke verkeerswegen lopen.” De steden en dorpen die de bevrijders binnentrokken, liggen wel op de wandelroute. Maar in de buitengebieden gaat het vooral door de natuur.

Marchand vindt de oorlogsbegraafplaatsen op de route het bijzonderst. „Daar ben ik steeds diep van onder de indruk. Verder is het genieten van de mooie stukken natuur die je onderweg tegenkomt. Van de dorpen vind ik Grave het mooist. Maar dat is natuurlijk heel persoonlijk. Oosterbeek en omgeving vind ik ook indrukwekkend. Hier leeft de geschiedenis.”

Lommel-Valkenswaard: 34 kilometer

De route van Lommel naar Valkenswaard is 34 kilometer, verdeeld over vijf etappes. Wie één of twee etappes wil lopen, moet er rekening mee houden dat bussen in het grensgebied niet altijd in de buurt van het begin- of eindpunt van een etappe komen. Het Airbornepad, niet te verwarren met de jaarlijkse Airbornetocht rond Oosterbeek, begint in het centrum van Lommel. Net buiten Lommel ligt Joe’s Bridge, de brug die de geallieerden op 10 september 1944 veroverden en die diende als springplank naar Nederland. De route voert door natuurgebieden als De Maaij en de Malpiebergsche Heide. Ondanks dat dit weinig te maken heeft met operatie Market Garden, is het er wel erg mooi. Onderweg staan enkele monumenten ter nagedachtenis van de komst van de eerste geallieerde militairen. Ook voert de tocht langs het Britse oorlogskerkhof van Valkenswaard. Het ligt tegenover de plek waar op 11 september, zes dagen voor het begin van de slag, de eerste Britse verkenners kwamen.

serie Airbornepad

Een wandeltocht langs de route van operatie Market Garden, van het Belgische Lommel naar Arnhem. Deel 1 in een serie. Volgende week maandag deel 2.