Dankzij het moeizaam tot stand gekomen pensioenakkoord stijgt de AOW-leeftijd in de toekomst minder snel. Vooral voor mensen die nu vlak voor hun pensionering zitten, geeft dat wat lucht. Zelf ga ik er volgens de tabellen uiteindelijk zes maanden op vooruit. Dat is mooi meegenomen, hoewel ik tegelijkertijd het gevoel heb dat het afgelopen halfjaar is omgevlogen.

De pensioengerechtigde leeftijd is nog wel gekoppeld aan de levensverwachting, maar stijgt minder hard mee. Actuarissen van verzekeraars houden de gemiddelde levensverwachting van oudsher aandachtig in de gaten, omdat het rechtstreeks verband houdt met de winstverwachting. In zekere zin is de overheid een soort actuaris van ons allemaal, want ook bij de AOW draait alles om betaalbaarheid.

Tegelijk is het zo dat aan de gemiddelde levensverwachting totaal geen rechten kunnen worden ontleend, net zoals het op zich niet veel zegt wanneer het CBS bekend maakt dat het doorsnee vermogen van Nederlanders een bepaald bedrag bedraagt. Bij dat gemiddelde zou bijvoorbeeld al moeten worden vermeld dat één op de vier rokers de leeftijd van 65 niet eens bereikt.

Ouderdomsdeskundige Rudi Westendorp mag graag benadrukken dat de levensverwachting zo snel stijgt dat we er elke week een heel weekend bij krijgen. Dat levert een aardige quote op in de krant, maar betekent verder weinig. Wie er als werknemer concreet elke week een weekend bij zou willen hebben, zou op donderdag eigenlijk met deeltijdpensioen moeten gaan en op vrijdag met de VUT.

Verder zijn er grote verschillen tussen de levensverwachting van hoogopgeleiden en laagopgeleiden. Die laatste groep kan in de praktijk minder lang van het welverdiende pensioen genieten en heeft veel minder gezonde jaren voor de boeg. Ook leven vrouwen gemiddeld ruim drie jaar langer dan mannen. In die zin is de AOW een schoen die niemand echt als gegoten zit.

Bij alle berekeningen gaat het om de resterende levensverwachting vanaf de pensioendatum en niet vanaf de geboorte. Met de plannen die nu op tafel liggen zou die langzaam omhoog kruipen tot ongeveer 20 jaar. Op papier mag elke gepensioneerde uiteindelijk rekenen op een onbezorgde oude dag van twee decennia, hoewel gezondheidsproblemen en geldzorgen in dat scenario natuurlijk altijd roet in het eten kunnen gooien.

Mijn vader overleed op de leeftijd van 33 jaar, terwijl zijn vader de gezegende leeftijd van 89 jaar wist te bereiken. De vraag waar ik zelf dus al geruime tijd mee worstel, is op welke levensloop ik mijn eigen levensverwachting zou moeten baseren. Daar komt bij dat geen van de broers van mijn vader ouder is geworden dan 61. Doorwerken tot je pensioendatum betekent soms dus doorwerken tot je sterfdatum.

Om de risico’s enigszins te spreiden, ben ik daarom vanaf mijn 55e met een soort deeltijdpensioen gedaan door gaandeweg steeds minder uren per week te gaan werken. Dat levert hoe dan ook een veel betere balans op tussen werk en gezin, tussen geld en geluk, tussen verplichtingen en vrije tijd en tussen heden en toekomst.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl