Het kabinet heeft volgens de Rekenkamer „weinig grip op de mestvervuiling die door de veehouderij wordt veroorzaakt”. Om de uitstoot van schadelijke stoffen als ammoniak, stikstof en fosfaat toch in te perken, werd de regelgeving voortdurend aangepast en en uitgebreid. „Die praktijk belemmert de handhaving en beperkt goed zicht op het halen van uitstootnormen en het beschermen van de natuur.”

Het kabinet zou er volgens de Rekenkamer goed aan doen dat patroon te doorbreken. „Stel heldere normen vast en ga daar op handhaven. Vereenvoudig de regels. Verminder de regeldruk.” Dat nieuwe beleid moet ook meer rekening houden met tegenvallende uitkomsten in de praktijk. „Dat verkleint de kans dat normen worden overschreden.”

Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) erkent dat de regels rond de uitstoot van schadelijke stoffen „ingewikkeld” zijn. Zij werkt naar eigen zeggen al aan maatregelen om de uitvoering en handhaving makkelijker te maken „zowel voor de ondernemers als voor de overheid”.

De Rekenkamer constateert verder dat met name de melkveehouderij sinds 2013 de gelegenheid kreeg om te groeien, zonder dat vooraf duidelijk was of Europese milieunormen daar wel ruimte voor lieten. „Met dit beleid is met instemming van het parlement een bewust risico genomen dat gevolgen heeft voor veehouders en de belasting van de biodiversiteit.”

Volgens Greenpeace en Natuur & Milieu legt de Rekenkamer daarmee de vinger op de zere plek. Inkrimping van de veestapel en verduurzaming van de landbouw zijn volgens beide organisaties onvermijdelijk.

De Raad van State oordeelde vorige maand al dat de overheid te weinig doet om de uitstoot van stikstof terug te dringen. Het huidige beleid is in strijd met Europese regels. De vergunningen voor enkele honderden projecten staan daardoor op losse schroeven. De Tweede Kamer debatteert daar donderdagavond over met onder anderen Schouten.