Zwerfhonden kom je overal tegen in Rusland en Oekraïne. Zeker in de dorpen, en in mindere mate in wijken buiten het centrum van steden als Kiev en Moskou. Ze scharrelen rond afvalcontainers op zoek naar voedsel. Rennen blaffend door de straten van een Oekraïens of Russisch dorp. Grommen naar een indringer. Of duiken angstig weg als een mens hun pad kruist. Zwerfhonden, en ook zwerfkatten, horen bij het Oekraïense en Russische leven als wodka, sneeuw en gastvrijheid.

Zelf loop ik het liefst met een wijde boog om zwerfhonden heen, uit vrees aangevallen en gebeten te worden. Op YouTube is een filmpje te zien van een vrouw, in vermoedelijk een Oekraïense of Russische stad, die wordt aangevallen door een roedel zwerfhonden. Dan komt er een man aangerend die zwaaiend met een sneeuwschuiver de honden verjaagt. De video schiet telkens door mijn hoofd als ik oog in oog sta met zwerfhonden.

De honden en katten worden soms op straat gegooid, zegt Jelena Koeplenskaja (35) van een katten- en hondenasiel in een voorstad van de Oekraïense hoofdstad Kiev. We staan tussen ongeveer vijftig katten die slapen, stoeien of snuffelen aan Jelena’s rode buideltasje waarin kattenbrokken zitten. Buiten blaffen honden in hun hokken. In totaal heeft het asiel 130 honden en 84 katten. Twee jaar geleden leefden er twintig honden in het asiel.

Toen had er een explosie plaats, vertelt Jelena met verbazing in haar stem. Ze legt uit dat honden- en katteneigenaren hun dieren niet steriliseren. Dat kost te veel geld: minstens 1000 Oekraïense grivna (33 euro) bij een hond en minimaal 700 grivna voor een kat. Dat is veel voor mensen die het niet breed hebben. Maar ze laten hun hond of kat uit gewoonte wel alleen op straat rondlopen, legt Jelena uit.

Dan is het niet zo moeilijk te raden wat er gebeurt. De teef of poes wordt zwanger, bevalt en de eigenaar zit opeens met een heel gezin opgescheept. Hij weet niet beter dan de jonkies op straat te zetten, zegt Jelena. Die poezen en teefjes raken op den duur ook zwanger en ziedaar: het begin van een leger zwerfdieren. Het is een gebrek aan verantwoordelijkheid van de mens, laat ze erop volgen.

En de overheid? Die doet niets, zegt Jelena zuchtend, terwijl een kat over haar hoofd loopt. Aan zwerfhonden en katten geeft de regering geen geld uit. Met behulp van vrijwilligers weet het asiel de zwerfhonden en -katten te vangen, te vaccineren, te steriliseren en te merken. Daarna worden ze weer op straat gezet.

Steriliseren is van immens belang. Anders heb je massa’s aan zwerfdieren die de straten afstruinen. Dat botst met de leefomgeving van de mens. Met agressie naar elkaar als gevolg. En nu al gaat het mis. Mismoedig vertelt Jelena dat honden- en kattenjagers de jacht hebben geopend op de zwerfdieren door ze te doden, zoals met vergif.

Agressie wordt ook voorkomen door de afvalcontainers, vertelt Jelena. Zonder de etensresten zouden de zwerfhonden hun voedseljacht inzetten op mensen. Angstig als ik ben, gooi ik sinds haar woorden met plezier mijn afgekloven kippenbouten in de container.