Door de krapte op de arbeidsmarkt is de werknemer aan zet en wringen bedrijven zich in allerlei bochten om zich te presenteren als de ideale werkgever. Dat fenomeen doet zich niet voor in alle sectoren, maar wel op die plaatsen waar behoefte is aan schaars, gespecialiseerd personeel dat niet louter te paaien valt met een auto van de zaak, een smartphone van de baas en een mooie financiële beloning.

In de strijd om de gunst van de werknemer heeft ING nu de strategie overgenomen van succesvolle Amerikaanse bedrijven die hun personeel vrij laten in het opnemen van verlofdagen. In de VS heeft dat er toe geleid dat mensen inderdaad wat vaker vrijaf nemen, met die aantekening dat ze daarmee nog steeds ruimschoots onder het Europese gemiddelde blijven. Vakantie beperkt zich daar doorgaans tot maximaal veertien dagen per jaar.

Meer vrijheid in het opnemen van verlof sluit aan bij de tijdgeest, waarin niet alleen gestreefd wordt naar een betere balans tussen werk en vrije tijd, maar waarin de grenzen tussen die twee ook steeds verder vervagen. Belangrijkste criterium is dat het werk gedaan wordt, op tijd af is en aan alle eisen voldoet. Managers die streng toezien of mensen wel precies van negen tot vijf achter hun bureau zitten, horen daar niet bij en dat geldt ook voor verlofbriefjes en vaste vrije dagen.

Op papier is dit een bescheiden revolutie die fraai aansluit op de rekensommetjes die ik de afgelopen jaren heb gemaakt. Immers, wie een kwart van zijn nettosalaris kwijt is aan woonlasten, kan elke maand in principe een week vrijaf nemen zonder koopkrachtverlies wanneer de hypotheek in zijn geheel is afgelost. Op jaarbasis zou het zelfs betekenen dat je in de zomer drie maanden achtereen onbetaald verlof kunt opnemen zonder dat je dat merkt in je portemonnee.

Dat panoramische en idyllische vergezicht blijkt op voorhand in schril contrast te staan met de feitelijke plannen van ING, want een dergelijke aaneengesloten verlofperiode wordt beschouwd als een sabbatical en dat is niet exact wat de bedenkers van dit plan voor ogen hebben. Het opnemen van extra vrije dagen dient altijd in overleg met de direct leidinggevende te gebeuren en is aan allerlei voorwaarden gebonden. In die zin verandert er feitelijk niet eens zoveel in vergelijking met de bestaande situatie.

Er schuilt zelfs het gevaar in dat werknemers in de nieuwe situatie juist minder vakantiedagen opnemen uit vrees dat het ten koste gaat van hun carrièremogelijkheden. Wie vaker dan gemiddeld vrijaf wil, wekt immers al snel de indruk dat hij de kantjes er vanaf loopt en laat de werkgever indirect weten dat zijn echte prioriteiten waarschijnlijk elders liggen.

Ook bestaat het risico dat werk en vrije tijd nog veel meer door elkaar heen gaan lopen. Nu al is het zo dat werknemers vaak geacht worden ook buiten werktijd voortdurend bereikbaar te zijn. In de wereld van morgen, wanneer alle bedrijven een dergelijk systeem hebben geadopteerd, kun je als moderne werknemer misschien iets vaker zomaar vrij nemen zonder dat je ooit nog echt vrij bent.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl