De tweede ronde van de verkiezingen wordt gehouden op 21 april. De twee andere kandidaten doen dan niet meer mee. Joelia Timosjenko haalde zondag 13 procent en Joeri Bojko 12. De kiezers die deze kandidaten hebben gesteund, moeten nu een keuze maken tussen Zelenski en Porosjenko. Hoewel Zelenski zondag de meeste stemmen haalde, is het beslist niet zeker dat hij dat over drie weken weer doet.

Komiek en tv-ster Zelenski is een nieuweling op het politieke podium in Oekraïne. Hij won de eerste ronde, omdat de kiezer wil afrekenen met de politieke elite en het corrupte systeem, waarvan Porosjenko en oud-premier Timosjenko deel uitmaken. Een structuur waarin oligarchen de politiek met hun geld en macht naar hun hand zetten.

Porosjenko trok met zijn verkiezingsleuze ”Leger, geloof en taal” door het land. Geloof, omdat de president een onafhankelijke Oekraïense orthodoxe kerk van de grond heeft gekregen. Taal, omdat hij inzet op bevordering van het Oekraïens ten koste van het Russisch. En leger, omdat dat versterkt is door de oorlog met pro-Russische rebellen in het oosten van het land.

Met deze boodschap slaagde hij er echter niet in om kiezers aan zich te binden. Het kleeft aan hem dat de corruptie welig tiert. Porosjenko, zelf oligarch en rijk geworden in de snoepindustrie, beloofde de strijd aan te binden tegen corruptie. Nu is hij zijdelings betrokken bij een corruptieschandaal om wapenhandel, waarvoor hij een politieke bondgenoot heeft ontslagen. Ook zijn andere belofte, het beëindigen van de oorlog in Oost-Oekraïne, maakte hij niet waar. En het breken van de macht van de oligarchen is hem evenmin gelukt.

Zelenski en Porosjenko moeten de kiezers van vooral Timosjenko en Bojko naar zich toe trekken. In totaal deden 39 kandidaten mee aan de eerste ronde. Zelenski en Timosjenko lijken een verbond met elkaar te hebben gesloten, constateert politicoloog Pavlo Kolotvin in Odessa. „Timosjenko viel Zelenski nauwelijks aan. Ze kijkt naar de parlementsverkiezingen in september. Dan kan Timosjenko het premierschap op zich nemen, terwijl Zelenski als president Oekraïne leidt.”

Nummer vier in de einduitslag, Bojko, heeft zijn aanhang in het zuiden en oosten. Porosjenko heeft zich met zijn sterk pro-Westerse en anti-Russische beleid niet geliefd gemaakt in deze regio’s, waar inwoners hechten aan een goede relatie met Moskou. Voor deze kiezers vormt Zelenski een aantrekkelijkere kandidaat dan Porosjenko.

Cadeautje

Hoewel hij een flink gat moet dichten, is Porosjenko niet uitgeschakeld, zegt Sergej Jakoebovski (48), hoogleraar economie aan de Metsjnikov Universiteit in Odessa. De president heeft het overheidsapparaat achter zich. „Hij heeft de beschikking over het overheidsbudget, waardoor hij ambtenaren en gepensioneerden een financieel cadeautje kan geven. Oekraïners, zeker de ouderen die zijn opgegroeid in de Sovjet-Unie, zijn gewend om de leider te volgen.”

Bij zijn opponenten bestaat de vrees dat de president zich met fraude naar de verkiezingsoverwinning loodst. „Het gaat er niet om wie er stemt, maar om wie er telt”, stelt Jakoebovski vast.

Kiezers kunnen de eerste ronde hebben gebruikt om een signaal af te geven naar de politieke elite. Dat wil niet zeggen dat ze dat in de tweede ronde ook doen. „De keuze voor Zelenski is een proteststem. In de tweede ronde kan de kiezer toch voor de ervaring van Porosjenko gaan.”