Een eventueel mislukken van het overleg op het hoofdkwartier van de WTO in Genève had vrijwel zeker geleid tot jarenlange vertraging van de zogeheten Doha-ronde, een overlegronde die drie jaar geleden begon in de gelijknamige hoofdstad van Qatar en eigenlijk begin volgend jaar tot een definitief handelsakkoord had moeten leiden. Zo’n akkoord moet vooral de situatie van ontwikkelingslanden verbeteren.

Vorig jaar liep een tussentijdse ministersconferentie in de Mexicaanse badplaats Cancun uit op een mislukking. Ontwikkelingslanden vormden een blok dat weigerde invoerrechten te verlagen zolang de Verenigde Staten, de Europese Unie en Japan niets deden tegen de miljardensteun aan hun eigen boeren.

Een groot deel van het overleg in Genève voltrok zich langs scheidslijnen tussen Noord en Zuid. De westerse landbouwsteun vormde verreweg het gevoeligste onderwerp. De eerdere Europese aankondiging om de exportsubsidies die de handel verstoren af te schaffen, vergrootte de druk op de Verenigde Staten om een soortgelijke maatregel te nemen.

Handelsbelemmeringen in de vorm van tariefmuren stonden ook hoog op de agenda. Niet alleen omdat het Westen meer toegang wil tot de markten van ontwikkelingslanden, maar ook omdat ontwikkelingslanden onderling hun markten afschermen. In het laatste geval gaat het vooral om producten die al een bewerking hebben ondergaan. Met hulp van invoertarieven is het voor ontwikkelingslanden eenvoudiger om zelf producten in elkaar zetten en zo hun onderdanen aan werk te helpen.

De afgelopen dagen namen vijf belangrijke leden van de WTO (de VS, de EU, Brazilië, India en Australië) het voortouw in de besprekingen die dit weekeinde uiteindelijk een akkoord opleverden. Ondanks de overeenkomst zijn er nogal wat open eindjes. Zo is wel afgesproken dat de Europese exportsubsidies moeten verdwijnen, maar niet wanneer. De VS hebben zonder harde toezeggingen gezegd ook maatregelen te nemen en kennelijk is dat voor de EU op dit moment voldoende.

De Europese commissaris van Handel, Lamy, verklaarde na afloop dat de route naar een definitief handelsakkoord nu voor ongeveer de helft is afgelegd. De Indiase minister van Handel, Kamal Nath, voegde daar wel aan toe dat er de afgelopen zes maanden veel is bereikt en dat de WTO in het huidige tempo moet doorgaan.

In een reactie toonde de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Novib (onderdeel van Oxfam) zich teleurgesteld over het onderhandelingsresultaat. De onderhandelingen zijn weliswaar op het nippertje behoed voor een wisse ondergang, maar de belangrijkste beslissingen zijn uitgesteld, aldus de organisatie. Volgens directeur Adrie Papma wil het maar niet lukken de handelsregels zo te hervormen dat ook de armen er iets aan hebben.

In de Tweede Kamer heerst er tevredenheid. VVD en PvdA zijn blij dat de 147 lidstaten een akkoord hebben kunnen sluiten. De twee partijen tonen zich vooral tevreden dat de landen na langdurig moeizame onderhandelingen weer op één lijn zitten. „De WTO-trein staat weer op de rails”, reageerde VVD-Tweede-Kamerlid Dezentje gisteren.

Ook PvdA-parlementariër Douma hoopt dat nu de teleurstelling over de mislukte onderhandelingen vorig jaar in het Mexicaanse Cancun uitgewist kan worden. VVD en PvdA noemen het akkoord over het opheffen van de landbouwsubsidies, het verlagen van invoerrechten en overheidssteun belangrijk voor de wereldhandel en de mondiale welvaart.

Landbouworganisatie LTO Nederland was niet bereikbaar voor commentaar. Voorzitter Doornbos noemde eerder al het plan tot afbouw van de Europese exportsubsidies een strategisch slechte zet. Volgens hem heeft Europa al voldoende stappen gezet en is het vooral van belang dat ook een handelsblok zoals de Verenigde Staten nu volledig meegaat.