Op de ranglijst christenvervolging van de organisatie Open Doors bekleedt Myanmar de achttiende plaats. Het leger van Myanmar heeft de afgelopen jaren tientallen kerken verwoest en in oktober vorig jaar werden zo’n honderd voorgangers gearresteerd. Myanmar komt voortdurend in het nieuws door de crisis rondom de Rohingya-moslims en het geweld van radicale boeddhisten.

Zelden wordt echter vermeld dat Myanmar een in aantal zeer geringe Joodse gemeenschap heeft die om vooral politieke redenen welwillend wordt bekeken. Het aantal ‘inheemse’ Joden in het land wordt op tussen de twintig en vijftig geschat. Tegelijkertijd verblijven er ongeveer honderd buitenlandse Joden in Myanmar, onder wie personeel van de Israëlische ambassade.

Synagoge

Ooit telde de Joodse gemeenschap in Myanmar 3000 leden, die ten tijde van de Britse kolonisatie uit Irak en Indië kwamen. De Joodse gemeenschap concentreerde zich in Yangon. Deze stad was tot 2006 de hoofdstad van Myanmar. Met meer dan zeven miljoen inwoners is het ook de grootste stad van Myanmar. Yangon wordt door talrijke vooral Aziatische toeristen bezocht. Een van de toeristische trekpleisters van de stad blijkt de synagoge te zijn. Het betreft de Musmeah Yeshuasynagoge, die volledig werd gerestaureerd en tijdens een interreligieuze ceremonie op 8 december 2013 opnieuw in gebruik is genomen als Joods gebedshuis. Onder anderen president U Aung Min was bij deze plechtigheid aanwezig.

De 38-jarige Sammy Samuels is verantwoordelijk voor de kleine Joodse gemeenschap in Myanmar. Hij volgde zijn vader Moses op, die in 2015 overleden was en die in de synagoge van Yangon dagelijks toeristen had rondgeleid.

Sammy Samuel droomt ervan om het Joodse leven in Yangon nieuw leven in te blazen. In 2006 richtte hij daarom het reisbureau ”Myanmar Shalom” op, met als doel „Joden wereldwijd in contact te brengen met hun geloofsgenoten in Myanmar.”

Samuel kan tevreden zijn, want de toeristen stroomden toe. Zelfs in die mate dat volgens de website ”Tripadvisor” de Musmeah Yeshuasynagoge de tweede meest bezochte attractie is in Yangon.

Sammy Samuel heeft deze kans gebruikt om de wereld te laten weten dat er in Myanmar nog steeds een kleine Joodse gemeenschap leeft met een bewogen geschiedenis. De synagoge in Yangon werd rond 1850 ontworpen door een Iraakse architect en heeft met uitzondering van enkele maanden in 1942 nooit zijn deuren gesloten. In 1942 bevalen de Japanners die Myanmar (indertijd: Birma) waren binnengevallen om de synagoge te sluiten omdat ze de Joodse gemeenschap wantrouwden. Het was in deze periode dat veel Joden Myanmar verlieten, om nooit terug te keren.

In Myanmar lijkt het verschijnsel antisemitisme grotendeels afwezig. De Musmeah Yeshuasynagoge staat in een wijk waar zowel boeddhisten als moslims wonen, maar bewaking is niet nodig. Na de onafhankelijkheid van de Britten werd U Nu de eerste premier van de nieuwe staat Birma en hij zou een van de eerste regeringsleiders zijn die een officieel staatsbezoek aan Israël brachten. De Israëlische premier Ben-Goerion op zijn beurt zou in 1961 naar Birma reizen.

Israël en Birma hadden enkele zaken gemeen. Beide landen ontstonden in 1948 en in beide landen braken er na de onafhankelijkheid onmiddellijk problemen uit. Israël moest een oorlog voeren tegen de Arabieren, terwijl de nieuwe regering van Birma meteen geconfronteerd werd met etnisch geweld in de provincies.

Sammy Samuel zei ooit in een interview dat „de bevolking van Myanmar niet weet wat het Jodendom is. Maar Israël respecteert ze volledig.”