Belgische preses VPKB over cijfers kerkgang: Het is maar hoe je telt
De Belgische Rooms-Katholieke Kerk kwam onlangs met een jaarrapport dat cijfers bevatte over kerkgang, het aantal religieuzen en zelfs het salaris van voorgangers. Maar hoe staat het ervoor met de protestantse zuiderburen? Ds. S. H. Fuite: „De kerk is meer dan wat je ervan ziet.”
De preses van de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB) noemt de cijfers over religie in België, die socioloog prof. dr. Wim Vandewiele van de KU Leuven vorige maand publiceerde, „leerrijk.” Toch hebben ze in de ogen van de predikant een beperkte focus. „De tijd van een statisch kerkconcept waarbij de kerkelijke betrokkenheid met recht werd afgemeten aan lidmaatschap en kerkgang, is voorbij. Dat is wennen. Vrijwel iedereen kijkt met oude ogen naar de kerk. Het is maar net hoe je telt. Hoe begaan mensen zijn met dat waar hun kerk voor staat, is niet af te meten aan het aantal kerkgangers op zondag.”
Ds. Fuite kijkt liever naar concrete voorbeelden. „In de afgelopen jaren heeft de helft van de VPKB-gemeenten vluchtelingengezinnen een woning geboden en wegwijs gemaakt in de samenleving. Dat telt.”
De 133.000 protestanten vormen 1,17 procent van de bevolking in België. Hoeveel leden telt de VPKB?
„Circa 70.000 à 80.000. De overigen behoren tot de partnerkerken van de VPKB, zoals de Unie van Baptisten in België en de Adventskerk.”
Wat is de trend van het aantal leden van de VPKB?
„Zoals vrijwel alle protestantse kerken in Noordwest-Europa, historische kerken die zich verworteld weten in de Reformatie, gaan we er in aantal leden niet op vooruit. De interesse voor gestructureerde religiositeit neemt af. Dat treft de kerk. Getalsmatig, maar ook in de mate van betrokkenheid van leden.
Toch is de dalende trend minder dramatisch dan je zou verwachten. Een mogelijke verklaring is dat in België het protestantisme een kleine minderheid is. Protestant-zijn is hier altijd een zeer bewuste keuze geweest. Mogelijk speelt dat sterke identiteitsbesef nog steeds een rol.”
Wat is de invloed van migrantengemeenten op de VPKB?
„Migrantengemeenten met een presbyteriaanse kerkvisie en kerkstructuur zoeken aansluiting bij de VPKB. Andere migrantenkerken doen dat nauwelijks. Presbyteriaans gestructureerde migrantengemeenten willen tot een nationaal kerkverband behoren. Zij worden hartelijk verwelkomd door en in de VPKB.
Overigens moet de blik niet alleen gericht zijn op de komst van migrantenkerken. Veel bestaande VPKB-gemeenten verheugen zich in de toetreding van mensen met een migratieachtergrond. Dat brengt vaak een prachtige dynamiek op gang. Belangrijk daarbij is dat deze nieuwkomers na enige tijd ook taken op zich nemen.”
Wat betekent de voortschrijdende secularisering volgens u voor de positie van de VPKB?
„Het behoort niet tot de roeping van de kerk zich veel zorgen te maken over haar eigen voortbestaan. Dat deed de Heere der Kerk ook niet. Wel moeten we als kerk de tekenen van de tijd verstaan en ons afvragen wat wij nu doen met het visioen van de profeten en met de belofte van het Koninkrijk van God. De VPKB moet doen wat mogelijk is om een gemeenschappelijk project te promoten. Samen. Dat is van vitaal belang.
Het begrip ”samenleving” wordt tegenwoordig zeer vaak misbruikt. We zien overal om ons heen hoe groepen mensen zich terugtrekken in ”un repli identitaire”, zoals dat in het Frans treffend genoemd wordt. Een kleine kerk als de onze staat daar met het verhaal dat het geheim van het leven dat wij God noemen –het geheim onder en van het leven– altijd gezocht wil worden in de toekomst. Niet in angstig achteromkijken en dagdromen over de vleespotten van Egypte.”
