De provincie moet voor 2021 85 megawatt aan windenergie produceren. Dat zijn afspraken met het Rijk. In totaal mist er nog 12 megawatt. Drie molens van 200 meter hoog kunnen dat opwekken. De provincie wees in 2017 Staphorst aan als zoekgebied voor windenergie. De gemeente weigerde. Ze heeft al drie molens en in Zwolle en Dalfsen, pal over de grens met Staphorst, staan er ook al acht. Vorig jaar dreigde Overijssel: plaatst de gemeente de molens niet, dan doen wij het zelf.

Staphorst ging door de bocht. Onderzoeksbureau Pondera lichtte het Staphorster grondgebied in opdracht van de gemeente door en kwam met twaalf geschikte locaties op de proppen. Staphorst schreef vervolgens een prijsvraag uit: bedenk een plan, waarin de molenbouw zoveel mogelijk coöperatief gebeurt met zo weinig mogelijk overlast en zoveel mogelijk participatie van burgers. Vijf initiatiefnemers deden mee.

De speciaal voor dit doel door Staphorsters opgerichte coöperatie Wij Duurzaam Staphorst (WDS) presenteerde een 100 procent coöperatief plan. De lasten, maar ook de lusten blijven in de gemeenschap. WDS koos voor De Lommert, een gebied ten zuiden van de kern Staphorst, een van de twaalf plekken waar het bureau mee kwam. De coöperatie heeft al 200 deelnemers en groeit nog.

WDS won de prijsvraag. Een onafhankelijke commissie, bestaande uit experts die zijn ingehuurd door de gemeente, vond het plan in De Lommert het beste. Het college nam dit advies over. De coöperatie mocht het doen.

Toen begon de tegenwind. Bewoners van De Lommert hoorden pas dat ze molens in hun gebied krijgen, nadat WDS had gewonnen. Ze richtten meteen de Werkgroep Behoud De Lommert op, bestaande uit zo’n veertig gezinnen. „We zijn van tevoren niet op de hoogte gebracht. We mogen nu alleen nog zeggen of de turbines in een rijtje of in een driehoek komen. Dat noemen wij geen participatie”, zegt Gert van Essen, één van woordvoerders. „Er ligt een rapport met geschikte locaties, maar een vergelijkend onderzoek is dat niet. Dat willen wij wel. Als uit onderzoek blijkt dat ons gebied het beste is, gaan we akkoord.” De werkgroep overweegt naar de rechter te stappen.

Er is nog iets wat de inwoners stoort: het was niet de gemeenteraad die bepaalde waar de molens komen, maar het bestuur van Wij Duurzaam Staphorst. Die koos voor De Lommert op basis van het Pondera-rapport. De raad accordeerde dat rapport begin dit jaar wel, maar daar bleef het bij. Een verhit debat over de locaties, waarbij de meerderheid besliste, kwam er nooit. Niet democratisch, vindt de werkgroep.

Gemeentebelangen in Staphorst steekt de hand in eigen boezem en noemt dit een weeffout. De partij wil de procedure opnieuw doen. De PvdA is ook kritisch. Coalitiepartijen CU, CDA en SGP vinden echter dat je niet tijdens het spel de regels mag veranderen. Deze regels stelde raad begin dit jaar vast.

De SP in de Staten van Overijssel koos vorige week ook de kant van de verontruste bewoners. „Deze burgers hebben geen inspraak gehad en dat was juist een van de voorwaarden”, zegt SP-statenlid Harry Broekhuijs.

Klankbordgroep

„Werkgroep Behoud De Lommert zou niet boos moeten zijn op WDS, maar op de gemeenteraad. Die stelde de kaders vast waar wij ons aan houden”, zegt Roelof Compagner, voorzitter van Wij Duurzaam Staphorst. „Wij proberen de participatie zo goed mogelijk te doen. Er is een klankbordgroep opgericht waar ook bewoners uit De Lommert in zitten.”

De factor tijd begint nu een grote rol in het proces te spelen. Nu opnieuw beginnen om op democratische wijze te bepalen waar de molens komen, kan niet. De deadline is 1 januari 2021, dan moeten de molens draaien.