Hoe inventief de Siciliaan was bleek tijdens de Tweede Punische Oorlog tussen Rome en Carthago, die in 218 voor Christus uitbrak. Zijn woonplaats Syracuse op Sicilië koos partij voor Carthago. Toen de Romeinen vijf jaar later Syracuse belegerden, bleek Archimedes hun gevaarlijkste tegenstander.

De slimme ingenieur ontwikkelde allerlei nieuwe wapens, zoals enorme katapulten die stenen van meer dan 250 kilogram wegschoten. Een grote verrassing voor de Romeinen was de ”klauw van Archimedes”. Wanneer Romeinse schepen te dicht bij de stadsmuur kwamen, takelde de klauw het schip aan één kant op tot het kapseisde en zonk.

Brandspiegel

Volgens overlevering nam Archimedes Romeinse schepen ook op grote afstand onder vuur. Hij gebruikte daarvoor spiegels waarmee hij het zonlicht op één punt richtte. Het ene schip na het andere ging door brand verloren. Geen wonder dat de Romeinse generaal Marcellus geschokt de aftocht blies.

Er is echter één maar: Polybios, Livius en Ploutarchos, die de belegering van Syracuse tot in detail beschreven, meldden niets over die spiegels. De eerste die ze noemde is de Byzantijn Anthemios van Tralles (474-534), maar die leefde zo’n 750 jaar later. Dat voedt de twijfels of die spiegels wel hebben bestaan.

De geleerde Athanasius Kircher nam in 1648 de proef op de som. Het lukte hem met spiegels een vlam te ontsteken op zo’n 25 meter afstand. Maar een spiegel om schepen op grote afstand mee in brand te steken, zou groter moeten zijn dan de allergrootste telescoopspiegel van 35 meter in diameter.

Voor de Franse wiskundige en filosoof René Descartes (1596-1650) was het duidelijk dat die spiegels verzinsels waren. „De spiegels waarmee Archimedes schepen op afstand in brand stak, moeten buitengewoon groot zijn geweest; of beter, verzonnen.”

Laserkanon

Inmiddels testen marines wereldwijd een wapen dat een opvolger van Archimedes’ spiegel zou kunnen zijn: het laserkanon. Dat bundelt licht van één golflengte tot een vernietigende straal. Het kan doelen in brand steken, laten exploderen of de sensoren ervan verblinden. De Amerikanen testen het hightech LaWS-laserkanon op de USS Ponce. Ook de Nederlandse marine wil komend jaar een laserwapen beproeven aan boord van fregat Zr.Ms. Evertsen.

Het wapen heeft grote voordelen: het doel, een rubberboot, vliegtuig, drone of raket, wordt geraakt met de lichtsnelheid. Het is bovendien ontzettend goedkoop in gebruik: een schot met een laserkanon kost per keer één dollar aan elektrische energie; een raket een paar miljoen.