Vanuit het perspectief van een kind dat is ontsnapt aan de dood, schreef de 41-jarige Amerikaanse Melissa Ohden het boek ”You Carried Me”. De dubbele betekenis van ”You” –met wie ze zowel haar moeder als God bedoelt– verdwijnt bij de Nederlandse editie ”Jij droeg me”, die onlangs verscheen. „God heeft me een heel bijzonder levensverhaal gegeven”, zegt ze. „Hoe onwerkelijk het ook is: ik ben diep dankbaar voor niet alleen mijn leven, maar ook de mogelijkheid om het met anderen te delen.”

Ohden spoorde in 2013 haar echte moeder op en ontmoette haar –na een jarenlange mailwisseling– in 2016. De relatie met haar is volledig hersteld, al houdt Ohden haar naam geheim. Van haar moeder hoorde ze wat er ruim veertig jaar geleden was gebeurd. „De ouders van mijn biologische moeder waren woedend over de zwangerschap, ze schaamden zich voor hun ongetrouwde, zwangere dochter en vreesden de schande.” Van een huwelijk met de verwekker wilden de ouders niet weten. Zij zetten hun dochter onder druk; het ongewenste kind werd geaborteerd via een zoutoplossing. De jonge moeder kreeg te horen dat haar baby was overleden. „Maar zij heeft altijd spijt gehad van de abortusingreep”, weet Ohden nu.

In de Verenigde Staten is abortus een politiek zwaar beladen onderwerp dat de Amerikanen tot op het bot verdeelt, realiseert Ohden zich. Toch verheft ze als slachtoffer haar stem, hoe lastig ze dat soms ook vindt. „Abortus is meer dan een politiek probleem; het is een mensenrechtenkwestie. Dat ik mag leven, maakt me bescheiden”, zegt ze. „Wie ben ik om mijn verhaal te delen met de wereld? Ik ben net zo gewoon als alle anderen.”

U kijkt vanuit christelijk perspectief naar abortus. Dat kan medechristenen bemoedigen, maar zorgt het niet tegelijk voor afstand tot slachtoffers die niets met geloof te maken hebben?

„Mijn geloof is een groot deel van mijn leven. Het is wie ik ben. En mijn leven is zo’n wonderbaarlijke reeks wonderen, dat het moeilijk is daarover stil te blijven. Ik hoop dat mensen door mijn leven de wetenschappelijke basis gaan zien voor wanneer het leven begint, en op zijn minst respect tonen voor mijn opvatting dat het leven van God komt.”

Een abortus is voor een vrouw een ingrijpende ervaring die ze nooit kan vergeten, schrijft u in uw boek. Toch blijven veel vrouwen kiezen voor abortus. Probeert u vrouwen die hun kind hebben laten aborteren een schuldgevoel aan te praten?

„Met de constatering dat je een abortus nooit vergeet, wil ik niemand een schuldgevoel aanpraten. Wel is het belangrijk te erkennen dat abortus een verstrekkende invloed heeft op het leven van alle betrokkenen – de vrouwen, de mannen, de kinderen, de medische professionals. Inderdaad, sommige vrouwen ervaren fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel weinig van de ingreep. Maar het aantal dat die gevolgen wel ondervindt, is vele malen groter. Ik heb zo veel mensen ontmoet en gesproken die het gevoel hadden dat ze over hun abortus niet konden of mochten praten. Keer op keer merkte ik hoe het simpelweg ter sprake brengen vrouwen en mannen in staat stelde te zeggen wat voor invloed abortus had op hun leven.”

U hebt het Abortion Survivors Network opgericht voor overlevenden van abortus. Met welk doel?

„Ik wil het publiek informeren over mislukte abortussen en dat er overlevenden zijn. Tegelijk wil ik overlevenden ondersteunen en opkomen voor hun belangen.”

Om hoeveel abortusoverlevenden gaat het eigenlijk?

„Ik heb inmiddels contact gehad met 260 overlevenden van abortussen, of met hun vrienden en familie. De meeste overlevenden zullen met hun verhaal nooit naar buiten komen.”

Waarom niet?

„In de eerste plaats vanwege de reacties van mensen op hun verhaal. Want wie zich openstelt, stelt zich bloot aan veel pijn en vaak negatieve reacties. In de tweede plaats wordt de meerderheid van de overlevenden die ik ken, opgevoed door biologische ouders of familie. Dat voegt een extra dynamiek toe aan het overleven van een mislukte abortus: het wordt geheimgehouden om de privacy van gezinsleden of om de band met de familie te beschermen.

Overigens, veel overlevenden wordt niet verteld wat er precies is gebeurd. Of ze horen het veel later. Het zijn redenen waarom overlevenden hun verhalen en levens niet vaak delen.”

Zit er een rode lijn in hun verhalen? Zijn ze boos op hun biologische moeder of kampen ze met psychische problemen?

„Nee, de meeste overlevenden hebben een diep geloof en zijn vergevingsgezind. Maar dat kwam pas na een lang proces van verdriet en schaamte, woede en wrok, en uiteindelijk genezing om zo ver te komen. Vaak moeten ze weer leren anderen te durven vertrouwen, net als omgaan met het gevoel dat ze alleen staan in deze ervaring. De meeste abortusoverlevenden zijn diep dankbaar als ze ontdekken dat ze niet de enige zijn.”

Welke rechten hebben abortusoverlevenden als ze op zoek gaan naar hun biologische ouders? Moet er iets veranderen?

„Adoptiewetgeving is vaak een aanleiding voor zo’n speurtocht. Ik snap dat veel ouders niet ‘ontdekt’ willen worden, maar nog beter begrijp ik de aangeboren behoefte om te weten waar je vandaan komt. Als het gaat om medische dossiers of andere belangrijke documenten kan er nog veel rechtgezet worden. Er zou al veel gewonnen zijn als overlevenden niet jaar in, jaar uit bezig hoeven te zijn om bepaalde gegevens boven water te krijgen. Informatie achterhouden versterkt het gevoel dat er iets wordt verborgen. En dat een overlevende nergens recht op heeft.”

Wat raadt u vrouwen aan die spijt hebben van een abortus of een abortus overwegen?

„Er zijn veel mogelijkheden om genezing of herstel te vinden. Groepen als Silent No More en Project Rachel kunnen helpen bij het zoeken naar steun en het delen van ervaringen met lotgenoten. Soms bieden kerken of consultatiebureaus individuele en groepsgerichte counseling aan. Vrouwen die een abortus overwegen, wil ik aanmoedigen te vragen wat de lokale gemeenschap kan doen om hen te ondersteunen tijdens of na hun zwangerschap. Dat kan variëren van cursussen over bevalling of opvoeding, materiële hulp met kleren en luiers, tot jobtraining of bijscholing. Er zijn genoeg mensen en programma’s die hen kunnen helpen bij een weloverwogen beslissing.”

Geen enkel ongeboren kind mag naamloos sterven, schrijft u. Helpt het een abortus te verwerken door de baby toch een naam te geven?

„Bij de meeste hulpprogramma’s na abortus blijkt dat het geven van een naam aan het kind genezend werkt. Het hielp me bij mijn eigen miskraam, zeven jaar geleden. Elk jaar weer komt begin november die gebeurtenis bij me naar boven.

Ik kan je verzekeren dat door mijn ongeboren zoontje de naam Gabriel te geven –die eigenlijk in een droom in me opkwam– dat niet alleen mij, maar ons hele gezin enorm heeft geholpen. Mijn twee dochters praten over hun broertje, we hebben voor hem een engelenbeeldje in ons huis staan. Ik heb mijn jongen nooit in mijn armen mogen houden, maar hij zit voor altijd in ons hart. Ik denk dat veel andere vrouwen en gezinnen hetzelfde kunnen ervaren, of het nu gaat om abortus of om een miskraam.”

Is abortus een vrouwenrecht, zoals voorstanders van abortus benadrukken?

„Als abortus over het recht van een vrouw gaat: waar was dat van mij toen ik werd geaborteerd? Waar waren de rechten van mijn biologische moeder, toen zij abortus kreeg opgedrongen omdat haar ouders dat wilden? Zonder het recht op leven kan er geen ander recht bestaan.”

Welke inbreng hebben mannen als abortus ter sprake komt?

„Sinds Roe versus Wade (het arrest uit 1973 waarmee abortus in de Verenigde Staten werd gelegaliseerd, GW) hebben mannen niets meer te zeggen over abortus. Met behoorlijk rigide standpunten zoals “geen baarmoeder, geen mening”. Dagelijks zie ik de impact die een abortus heeft op mannen, of zij nu een vrouw dwongen tot abortus of dat ze machteloos stonden, niet in staat om het leven van hun kind te redden.

Abortus raakt mannen. Al dragen ze dat ongeboren leven niet, dat wil nog niet zeggen dat ze buiten beslissingen over dat leven moeten blijven. Ik vind het merkwaardig als mensen zeggen dat de verwekker verantwoordelijkheid moet dragen voor een kind als het eenmaal is geboren en tegelijkertijd volhouden dat een man geen zeggenschap heeft over het leven van zijn kind vóór de geboorte.”

In Amerika is abortus nog steeds een politiek heet hangijzer, in tegenstelling tot Europa. Uw argumenten zijn hier aan dovemansoren gericht.

„Ik blijf hoop houden, ongeacht hoe ver abortus wettelijk wordt toegestaan. In zijn hart weet iedereen dat met abortus een leven stopt. We moeten de waarheid laten zien; want dat iets legaal is, wil nog niet zeggen dat het in orde is. Abortus kan vanuit steeds meer invalshoeken bekeken worden; dat geeft mij hoop. Moderne technologieën zoals echografie en videobeelden laten de ontwikkeling van de foetus zien. We kunnen zelfs zien hoe een abortusingreep verloopt. Zie onder ogen wat de redenen zijn voor vrouwen om voor een abortus te kiezen. We moeten praten over dwang en druk die wordt uitgeoefend. We moeten mensen ondersteunen die negatief beïnvloed zijn door abortus. We moeten beleid ontwikkelen dat vrouwen en kinderen, gezinnen ondersteunt. Als de meeste abortussen plaatsvinden om psychosociale redenen, moeten we ons inspannen om die aan te pakken.”

In Nederlandse kerken bidden we, net als in Amerika, vaak voor een veilige zwangerschap. Maar voor abortus is meestal geen aandacht. Zijn kerken te voorzichtig?

„Ja, ik denk dat veel kerken te weinig doen als het gaat om abortus. Fijngevoeligheid is belangrijk. Vertellen dat er geen plaats is voor afwijzing en veroordeling na een abortus, is belangrijk. Toch moeten kerken ook iets doen, want veel vrouwen die een abortus hebben ondergaan, gaan regelmatig naar de kerk.

Kerken hebben een prachtige kans om gemeenteleden te dienen. Zij hebben middelen beschikbaar om mensen in nood te helpen, of het nu tijdens de zwangerschap is of na een abortus. Ik kan geen andere maatschappelijke kwestie bedenken die kerken zo aangaat als abortus. Ik begrijp hun angst om iemand van zich te vervreemden of te kwetsen. Maar wanneer hulp rond abortus op een liefdevolle manier wordt gebracht, kan het levens van mensen veranderen.”

Jij droeg me, Melissa Ohden; uitg. Ark Media, Heerenveen, 2018; ISBN 9789033801679; 192 blz.; € 17,95.