De voormalige gereformeerde kerk De Poort staat even buiten het dorpscentrum van Den Burg, op de hoek van de Keesomlaan en de Elemert. Links van de voordeur is een houten bord aan de gevel bevestigd met daarop de tekst: ”Protestantse gemeente Den Burg – Texel, Geloof. hoop. liefde”. Op de daklijn staat een bescheiden torentje, met daar weer boven de vergulde haan in top. Rechts van de kerk bevindt zich de kerktuin, links staat het fietsenhok.

Te ver lopen

Het begin van de gereformeerde kerk te Den Burg ligt kort na de Tweede Wereldoorlog. In het dorp Oosterend was wel een gereformeerde kerk, maar veel eilandbewoners vonden de tocht naar Oosterend te ver om daar op zondag tweemaal een kerkdienst bij te wonen. Ds. A. A. van der Leer belegde daarop de eerste diensten in Den Burg, eerst in de voormalige kleuterschool aan de Waalderstraat, vervolgens in het gebouw van de Texelse fanfare en nog weer later in een gebouw dat ook gebruikt werd door het Leger des Heils.

De gemeente hoorde eerst als afdeling bij de gereformeerde kerk van Oosterend. Op 6 juni 1948 werd de gereformeerde kerk te Den Burg geïnstitueerd. In 1951 werd de huidige kerk gebouwd op de hoek van de Keesomlaan en de Elemert. In een doordeweekse dienst, op donderdagavond 21 februari 1952, werd het bedehuis in gebruik genomen. In de kerkelijke acta staat daarover genoteerd: „De gemeente zong daarbij uit volle borst Psalm 105:2, „Juicht, elk om strijd met blijde galmen, zingt, zingt den Hoogsten vreugdepsalmen.””

In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd het kerkgebouw uitgebreid met een aantal ontvangst- en vergaderruimten. De kerk biedt plaats aan driehonderd bezoekers. Er staat een tweeklaviersorgel met 12 stemmen van de firma Fonteijn en Gaal.

Pseudobasiliek

Zodra de Poortkerk is verkocht, beschikt de protestantse gemeente Den Burg nog over de historische Burghtkerk aan de Binnenburg. Deze dorpskerk staat breeduit aan het einde van de winkelstraat, vlakbij het marktplein. Een mededelingenbord vermeldt dat er iedere zondagmorgen dienst wordt gehouden. Rechts van de kerk zetelt de redactie van de Texelse Courant. Tegenover de kerk bevindt zich eetcafé De Smulpot.

De Burghtkerk, een pseudobasiliek uit 1452 en gewijd aan Johannes de Doper, is een laatgotisch, driebeukig gebouw met een ingebouwde toren die een gemetselde spits heeft. Bij de kerk behoorde in de middeleeuwen het klooster van de orde van tertiarissen (zusters die leefden volgens de derde regel van Franciscus van Assisi). Een restant van de kloostermuur is nog te zien aan de zuidzijde van de kerk. Het klooster is naderhand weeshuis geworden. De bijbehorende tuin heet nog steeds Wezentuin, maar het gebouw is, net als heel veel andere gebouwen in Den Burg, in de Tweede Wereldoorlog vernield.

Restauratie

De Burghtkerk werd gerestaureerd in 1952. In 1998 en 2002 kreeg het schip een opknapbeurt. Het historische torenuurwerk is in 2015 gerestaureerd.

De Burchtkerk beschikt over twee orgels. Het hoofdorgel is gebouwd door J. M. Gerstenhauer en (na zijn dood) voltooid door J. A. Hillebrand. Het beschikt over een klavier, elf stemmen en een aangehangen pedaal. De Utrechtse orgelmaker Van Vulpen restaureerde het in 1953. Mense Ruiter Orgelbouw te Zuidwolde deed dat opnieuw in 1986. Het koororgel dateert uit 1988.

Poortkerk Den Burg te koop

Den Burg is met ruim 7000 inwoners het grootste dorp op het Waddeneiland Texel. De hervormde gemeente en de gereformeerde kerk in Den Burg vormen sinds 2011 samen de protestantse gemeente Den Burg. De gemeente heeft twee kerken in gebruik, de historische dorpskerk De Burgt, en de gereformeerde Poortkerk uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. De gemeente beschikt ook over twee pastorieën. De afgelopen periode heeft de protestantse gemeente Den Burg zich beraden op de toekomst. Er is gekozen voor het afstoten van de Poortkerk met het daarbij behorende verenigingsgebouw. Het kerkgebouw De Burgt en het bijbehorende verenigingsgebouw De Schakel zullen worden verbouwd.