Dit is veruit het meest radicale voorstel in het commissierapport, dat waarschijnlijk donderdag wordt bekendgemaakt. De onafhankelijke commissie bestaande uit vijf Republikeinen en vijf Democraten had de opdracht om te onderzoeken wat er allemaal was misgegaan waardoor de septemberaanslagen niet voorkomen werden. Maar de commissie had ook de opdracht om met aanbevelingen te komen om herhalingen van zulke catastrofale aanslagen in de toekomst te voorkomen.

Een topman voor inlichtingen plus een scherper toezicht op het inlichtingenwerk door het parlement zijn twee van de meest prominente aanbevelingen van de commissie.

De benoeming van zo’n nieuwe topman die op kabinetsniveau opereert zou betekenen dat de inlichtingendienst CIA, de centrale recherchedienst FBI, de verschillende militaire inlichtingendiensten en de nationale veiligheidsraad een ondergeschikte(re) positie zouden krijgen. Geen wonder dat het dienstdoend hoofd van de CIA, John McLaughlin, het voorstel afwees. „Zo’n topfiguur is een goed idee, maar volgens mij kan die rol het best vervuld worden door de directeur van de CIA”, aldus McLaughlin zondag in het tv-programma Fox News Sunday.

McLaughlin wil dus een voortzetting van de huidige situatie, waarbij de CIA-directeur optreedt als coördinator van ’s lands inlichtingendiensten. Probleem is hier echter dat het ministerie van Defensie 80 procent van Washingtons inlichtingenbudget beheert voor de verschillende militaire inlichtingendiensten. De militairen trekken zich daarbij vaak niets aan van verzoeken of richtlijnen van de CIA. „De verschillende diensten werken langs elkaar heen, in het gunstigste geval. Of zij werken elkaar regelrecht tegen. Die situatie is onhoudbaar en moet dringend veranderd worden”, aldus Timothy Roemer, lid van de onafhankelijke commissie.

Gewoonlijk worden onderzoekscommissies ontbonden na het bekendmaken van hun bevindingen. Maar de septembercommissie wil dat anders regelen. „Onze aanbevelingen zijn te belangrijk om die prijs te geven aan de politieke en professionele belangen zoals die in Washington vaak prevaleren. Ik geloof dat er brede steun is voor ingrijpende hervormingen en wij zullen die hervormingen luid en duidelijk bepleiten”, aldus John Lehman, voormalig staatssecretaris voor de marine onder president Ronald Reagan. De commissieleden verwachten forse weerstand binnen de inlichtingengemeenschap tegen hun voorstellen, vooral van de kant van defensie. Maar president Bush heeft eerder dit jaar laten weten dat hij bereid is om hervormingen te overwegen. Die bereidheid is volgens de commissie een machtig wapen om veranderingen te realiseren.