Favoriet voor het presidentschap is de huidige Ierse president Michael Higgins. Dit blijkt uit peilingen van de Irish Times vorige week. Daarin gaf 66 procent aan voor de 77-jarige president te zullen kiezen.

Higgins zei tijdens de vorige presidentsverkiezingen in 2011 dat hij de grotendeels ceremoniële rol van president slechts voor één termijn wilde vervullen. Later besloot hij zich toch weer verkiesbaar te stellen. De leeftijd van de huidige president wordt gezien als zijn zwakke punt: Higgins zal aan het einde van een nieuwe termijn 84 jaar zijn.

Higgins heeft een uitdager in de zaken Sean Gallagher, die echter in de peiling blijft steken op 12 procent. In 2011 deed Gallagher ook al een gooi naar het presidentschap. Destijds moest hij het afleggen tegen Higgins. De zakenman verloor vlak voor de verkiezingen zijn populariteit toen bleek dat hij namens de Fianna Fáil partij geld zou hebben aangenomen van een oliesmokkelaar.

Andere kandidaten in de race om het presidentschap zijn senator Joan Freeman, zakenman Peter Casey, Europarlementariër Liadh Ní Riada en ondernemer Gavin Duffy.

De presidentsverkiezingen staan in teken van de sociaal-maatschappelijke veranderingen in Ierland. Zo werd in 2015 het homohuwelijk gelegaliseerd. Eerder dit jaar koos ruim 65 procent van de bevolking voor het afschaffen van het grondwettelijk verbod op abortus. Het parlement werkt op dit moment aan een herziening van de abortuswet.

Daarnaast moet vrijdag duidelijk worden of het blasfemieverbod wordt afgeschaft. Critici vinden dat het verbod niet van deze tijd is en aanleiding kan geven tot discriminatie van minderheden. Verschillende Britse media zien in het mogelijke opheffen van dit verbod het bewijs dat de invloed van de Rooms-Katholieke Kerk tanende is.

Verdrukking

Opvallend is dat de Rooms-Katholieke Kerk in Ierland het blasfemieverbod zelf ook „verouderd” noemt. De wet kan worden misbruikt voor het „rechtvaardigen van geweld en verdrukking van minderheden in andere werelddelen.”

Wel vindt de kerk dat vrijheid van mensen om hun eigen geloof te beoefenen „moet worden gerespecteerd” zonder bespot te worden.

De Kerk van Ierland, de Ierse tak van de Anglicaanse Kerk, sluit zich daarbij aan. „Er is een fundamenteel recht van godsdienstvrijheid, maar ook de vrijheid van meningsuiting”, aldus een officiële verklaring.

De Ierse onderzoeker Eoin Daly zei tegenover The New York Times dat hij het referendum ziet als een uiting van een veranderende, voormalig katholieke, identiteit van Ierland. „Het blasfemieverbod wordt, net als eerder met het legaliseren van abortus en het homohuwelijk, als een religieuze en sektarische kwestie gezien”, aldus Daly.

Democratie

De Ierse minister van Justitie, Charlie Flanagan, zei dat „godsdienstvrijheid en de vrijheid van meningsuiting belangrijke waarde hebben binnen een democratie. Het blasfemieverbod is niet consistent met deze waarden.”

Het meest recente politieonderzoek naar blasfemie was in 2015. De Britse komiek Stephen Fry had toen God onder andere „gemeen” en „dom” genoemd op televisie. Tot een veroordeling kwam het niet, omdat er niet genoeg bewijs was over het aantal slachtoffers van zijn uitspraak.

De laatste keer dat iemand voor blasfemie werd veroordeeld was in 1855. Het verbod is in 2009 nog aangepast om discriminatie van andere religies in het rooms-katholieke Ierland uit te sluiten.

Peilingen van de Irish Times wekken de indruk dat 51 procent van kiezers stemt voor afschaffing van het verbod. 19 procent wil echter vasthouden aan de wet.

Moeders

De definitieve uitslag van het referendum en de presidentsverkiezingen wordt zaterdag bekendgemaakt.

Aanvankelijk was het de bedoeling dat er vrijdag nog een tweede referendum zou zijn. Dat zou gaan over de positie van de vrouw in het huishouden. Artikel 41.2 zegt tot nu toe dat „de staat zich zal inspannen om te verzekeren dat moeders niet door economische noodzaak” worden gedwongen tot arbeid die leidt tot verwaarlozing van „hun plichten in hun huishouden.”

Critici zien deze grondwettelijke frase als achterstelling van de moderne vrouw. Een volksraadpleging over dit onderwerp is echter uitgesteld naar mei 2019.