In 2011 schreef ik dat er geen wetenschappelijk bewijs was voor werkzaamheid van de jaarlijkse griepprik. Ook in de media verkondigde ik dit. Vrij snel daarna werd ik neergezet als iemand die tegen de griepprik is.

Ik deed mijn uitspraak echter op basis van het sterkste wetenschappelijke bewijs, de gouden standaard van het klinisch medicijnenonderzoek, namelijk het gerandomiseerde onderzoek. In de toen beschikbare onderzoeken werd geen bewijs voor werkzaamheid aangetoond. De onderzoeken waarop ik mij baseerde, waren afkomstig uit de bibliotheek van de Cochrane Collaboration, het best beschikbare wetenschappelijke bewijs, met prof. Jefferson uit Rome als belangrijkste onderzoeker. De meest recente bijgewerkte versies laten vrijwel geen wezenlijk andere conclusies toe.

Onlangs kreeg ik een brief van mijn huisarts waarin ik werd uitgenodigd om een griepprik te komen halen, omdat ik gezien mijn leeftijd in een risicogroep val. In de brief staat dat ik door de griepprik 40 procent minder kans op griep heb, dat ik als ik toch griep krijg minder ernstig ziek word, dat de griepprik beschermt tegen ernstige gevolgen van griep (longontsteking, hartproblemen) en dat de griepprik me helpt om zo gezond mogelijk te blijven. Jaarlijks zouden 2700 mensen overlijden aan griep. De brief was een coproductie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG).

Belangenverstrengeling

Alleen de bewering dat ik door de griepprik minder kans heb op griep klopt enigszins, maar de interpretatie van die getallen is problematisch. We zouden, volgens gegevens van Cochrane, 71 gezonde volwassenen moeten vaccineren om één griepgeval te voorkomen en 30 ouderen om bij hen één griepgeval te voorkomen. Voor de andere beweringen is geen of alleen zwak wetenschappelijk bewijs beschikbaar. En om die andere zaken is het toch vooral te doen: minder complicaties, minder ziekenhuisopnamen, minder griepvirusoverdracht en minder sterfgevallen. De brief vermeldt niet dat de griepprik sterfte door griep niet voorkomt.

Het is zinloos dat de overheid deze griepprik faciliteert en zelfs vergoedt. De overheid wist in 2011 echter geen raad met deze conclusie. VVD-minister Schippers spande zelfs een proces aan tegen een verklaard tegenstander, huisarts Van der Linde.

De kern van de huidige vaccinatieproblemen is evenwel terug te voeren op de overheidsadviseurs die zich op basis van ondeugdelijk bewijs ertoe lieten verleiden de indicaties voor de griepprik steeds verder te verruimen. Ik noem Knottnerus, oud-voorzitter van de Gezondheidsraad, die zich baseerde op door hem zelf uitgevoerd onderzoek, de Rotterdamse dierenarts Osterhaus, die een eigen vaccinbedrijf runde, de Groningse viroloog Wilschut, die zich liet financieren door de industrie, en de Amersfoortse huisarts Van Essen, die lid is van de door de farmaceutische industrie gesponsorde European Scientific Working group on Influenza (ESWI). Bij belangenverstrengeling geven artsen altijd conclusies die in het belang zijn van hun sponsor. Ze dienen zelden het belang van de wetenschap en al helemaal niet dat van de bevolking.

Vaccinatieafwijzing

De overheid ziet zich gesteld voor een toenemende vaccinatieafwijzing onder de bevolking. Noch zij, noch de Tweede Kamer zal deze ontwikkeling kunnen ombuigen. Zij zullen die afwijzing alleen maar versterken.

Want wat zeggen politici in de media over de griepprik? De ‘slimste mens van Nederland’, Dijkhoff, doet uitspraken over vaccinaties die kant noch wal raken, in de hoop dat hij de bevolking ertoe kan bewegen de vaccinaties toch maar te halen. Deze liberaal wil ze zelfs verplicht stellen en zijn partij wil personeel in de gezondheidszorg verplicht laten inenten. Deze mensen kunnen weliswaar virussen overdragen aan hun patiënten, maar er is geen bewijs dat de griepprik dat helpt te voorkomen.

Kamerlid Raemakers (D66) weet nog veel minder waar hij het over heeft: in een discussie met een tegenstander van de vaccinaties interpreteert hij de term ”haardimmuniteit” als ”haat zaaien”. Essentiële waarden die de democratie, justitie en de volksgezondheid betreffen, zijn niet in goede handen bij (neo)liberalen.

Het spreekt voor zich dat iedereen alleen een weloverwogen griepprikkeuze kan maken op basis van kloppende wetenschappelijke gegevens. Daarom moeten de toenemende bedenkingen tegen medicijnen in het algemeen en vaccinaties in het bijzonder serieus worden genomen. De notie ”baat het niet dan schaadt het niet” is achterhaald.

Risico

Het nationale bijwerkingenturfcentrum Lareb hield ons voor dat er geen ernstige bijwerkingen zijn verbonden aan de jaarlijkse griepprik. Er zijn thans echter voldoende sterke aanwijzingen dat het risico op onder meer narcolepsie verhoogd is. Dat risico is weliswaar gering, maar afgezet tegen een meestal niet-levensbedreigende griepinfectie is het uiteraard niet te verkopen aan de bevolking dat zij zo’n risico maar verplicht moet accepteren.

De drang van velen om mensen in voor- en tegenstanders in te delen, doet geen recht aan de discussie over het wetenschappelijk bewezen nut van de griepprik. Deze discussie wordt helaas opnieuw gedomineerd door niet ter zake kundige politici, artsen met belangenverstrengeling en een falend overheidsbeleid. Prof. Jefferson concludeerde recent: „Onze samenvattende Cochrane-overzichten over de griepvaccinaties zijn een bewijs van het wetenschappelijke falen van de industrie en de overheden om de voor patiënten belangrijkste uitkomsten vast te stellen.”

De auteur is oud-huisarts en epidemioloog.