Honderd jaar oud kinderboek van Edith Nesbit: ook leuk voor kinderen van nu
Het is een van de opvallende kinderboeken van dit jaar, ”Vijf kinderen en Het” van Edith Nesbit. Het boek werd meer dan honderd jaar geleden geschreven (1902) en is in Engeland een klassieker. Het wordt in het land van oorsprong altijd nog gelezen, maar in Nederland geniet het boek weinig bekendheid. De vertaling die nu in de boekwinkel ligt zou daar zomaar verandering in kunnen brengen: ”Vijf kinderen” blijkt een fijn geschreven, avontuurlijk en heerlijk fantasierijk verhaal dat kinderen van nu absoluut nog aanspreekt.
De vier kinderen Cyril, Anthea, Robert en Jane zijn de hoofdpersonen in het verhaal. Nummer vijf is hun kleine broertje, „de baby” of „het Lammetje”, omdat „bèhh zijn eerste woordje was geweest.” Samen met hun vader en moeder wisselen de kinderen hun huis in Londen om voor een woning op het platteland. Maar vader moet plotseling op zakenreis en moeder vertrekt naar hun zieke oma. De kinderen vervelen zich – en daarom gaan ze naar de grindafgraving vlak bij huis. Daar doen ze een bijzonder vondst. In het zand woont een zandfee, een „psammie.” Geen vrouwelijk en sprookjesachtig persoon, zoals je in eerste instantie zou verwachten, maar een bruin, harig, dik en vooral humeurig wezen. Het kan wensen vervullen – en dat geeft genoeg stof voor de rest van het boek.
Het klinkt reuzeaantrekkelijk, een wezen dat elke dag een nieuwe wens kan laten uitkomen. Maar in de praktijk blijkt het niet zo eenvoudig. De kinderen wensen „zo mooi als de dag” te zijn. Het gevolg: hun huishoudster laat hen niet meer in huis. Gelukkig wordt bij zonsondergang alles weer gewoon. Als ze wensen om te kunnen vliegen, levert dat moment hun juist een probleem op: ze landen op een kerktoren, maar kunnen niet meer wegkomen.
Soms wensen ze per ongeluk iets. Want als ze de woorden „ik wou” in de mond nemen, gaat de psammie meteen aan de slag. Daardoor staan ze oog in oog met indianen, wonen ze in een belegerd kasteel en moeten ze hun broertje beschermen omdat iedereen hem wil meenemen. Al die fantastische avonturen zijn wel geworteld in een gewone wereld – een wereld vol volwassenen die natuurlijk niet in een psammie geloven. Dat levert grappige en ongemakkelijke botsingen op.
Natuurlijk merk je dat het meer dan een eeuw geleden geschreven is. Maar dat is geen obstakel bij het lezen, zeker niet. Dat het boek op bepaalde inhoudelijke vlakken gedateerd is, geeft het alleen maar z’n charme. Kinderen worden „in de kraag gevat en schoongeboend” voor ze gaan eten, bijvoorbeeld.
Qua schrijfstijl is het een heerlijk boek. De alwetende verteller die boven het verhaal hangt is tegenwoordig misschien niet meer zo gangbaar – in dit boek past hij prima…
Boekgegevens
Vijf kinderen en Het, E. Nesbit (vert. Hannie Tijman); uitg. Karmijn, Elburg, 2018; ISBN 978 94 921 6821 4; 212 blz.; € 17,95.
