Twee testpiloten –helm op– geven gas. Langzaam komt het reusachtige, helderwitte transporttoestel op de startbaan van Toulouse in Zuid-Frankrijk in beweging. De top van Airbus houdt zijn adem in. Een eerste vlucht blijft spannend.

De BelugaXL –vernoemd naar de witte dolfijn– maakt vlak voor de zomer zijn eerste testrondje. Probleemloos. Het nieuwe supertransporttoestel met twee Rolls-Royce Trent 700 turbofanmotoren werkt vervolgens in hoog tempo z’n testprogramma van pakweg 600 tot 1000 vluchturen af. Om medio volgend jaar z’n typecertificering te bemachtigen.

Vloot

De Airbus A330-743L BelugaXL is een van de grootste vliegtuigen ter wereld voor volumineuze vracht. De Europese vliegtuigfabrikant lanceerde het BelugaXL-programma in november 2014 om in de toenemende transportbehoefte te voorzien.

Airbus bouwt vijf XL’s. Het toestel is niet te koop. Kan ook niet worden geleased. Misschien is-ie af en toe te huur. De huidige BelugaST-vloot –dik 10.000 vlieguren in 2017 met tot vijf vluchten per dag, zes dagen per week– blijft voorlopig nog vijf, zes jaar in dienst.

De nieuwe Beluga is speciaal ontwikkeld voor het vervoeren van onderdelen van de A350 XWB, een verkeersvliegtuig met 276 tot 366 passagiers. Het opvallendst aan het XL-vrachttoestel –laadvermogen: 51 ton oftewel zeven olifanten– zijn de enorme bult boven aan en een verlaagde cockpit onder aan de romp.

Foeilelijk

Foeilelijk, maar functioneel. Lelijk…?! Nee, dat wil een Airbuswoordvoerder niet zeggen. „Iedereen kijkt verwónderd als hij de Beluga ziet vliegen”, reageert hij diplomatiek. De BelugaXL is dan ook geen A350. „Dat is een toonbeeld van sierlijkheid.”

De BelugaXL is 6 meter langer en kan 6 ton meer vervoeren dan zijn voorganger, de BelugaST. Airbus heeft de diameter van de laadruimte met 1,3 meter vergroot naar 8,8 meter. In totaal beschikt het nieuwe toestel –drie verdiepingen hoog– daarmee over 30 procent meer laadcapaciteit.

Het vrachtvliegtuig –vliegbereik 4000 kilometer, vlieghoogte 11 kilometer– kan twee complete vleugels van een A350 XWB tegelijk transporteren, de BelugaST slechts één. Dankzij een verlaagde cockpit kan de vliegtuigfabrikant de lading loodrecht het laadruim inschuiven via de reusachtige, 3,1 ton wegende laaddeur (10 meter lang, 8 meter hoog).

Niet eenvoudig

Het voordek van de nieuwe XL is gebaseerd op de tweemotorige A330-200, de versterkte vloer is overgenomen van de A330-200F, het achterdek is afgeleid van de A330-300. „We hebben vooral de vrachtversie van de A330 als basis voor het ontwerp genomen”, zegt Bertrand George, hoofd van het BelugaXL-programma. Het omvormen van een bestaand vliegtuig naar een supertransporttoestel is volgens hem „geen eenvoudige” klus.

Airbus maakt vaart. Het eerste, complete casco voor de nieuwe BelugaXL rolde medio april van de band in de assemblagefabriek in Toulouse. Op het moment dat de eerste ”XL” aan zijn testprogramma begint, verhuist het tweede A330-casco naar de assemblagehal voor ombouw tot BelugaXL. De ombouw van nummer twee kost pakweg twee maanden minder, dankzij ervaring met nummer één.

Ontwikkeling van een nieuw transporttoestel kost gigantisch veel tijd én geld, terwijl Airbus zo een Dreamlifter van concurrent Boeing –de tegenhanger van de Beluga– kan kopen. Inzet van toestellen van de aartsrivaal is voor de Europese vliegtuigfabrikant echter onverteerbaar.

„Airbus heeft voldoende know-how in huis om zelf een vrachtvliegtuig te ontwikkelen”, legt de Airbuswoordvoerder uit. „Verder is de XL exact toegesneden op de eigen wensen van Airbus.” Efficiency is belangrijk. „Airbus beschikt al over piloten voor de Beluga, omdat de cockpit hetzelfde is als van de A330.”

Nederland

De nieuwe hoogvlieger van Airbus begint medio volgend jaar met het vervoeren van vleugels en vliegtuigonderdelen tussen de verschillende Airbusproductievestigingen en naar de eindassemblagefabrieken in Frankrijk, Duitsland, Spanje en China.

Het heen en weer vliegen met vijf Beluga’s tussen de elf vestigingen kost 6,5 miljoen kilometer per jaar –vergelijkbaar met zeventien retourvluchten naar de maan. Toch is dat goedkoper dan het verplaatsen van complete fabrieken, legt de Airbuswoordvoerder uit. „We kunnen Hamburg niet zomaar even overplaatsen naar Toulouse.”

Nederland pikt –zijdelings– een graantje mee van de ontwikkeling van de BelugaXL voor het vervoer van onder andere A350-onderdelen. De helft van het populaire verkeersvliegtuig bestaat uit composietmaterialen. „Nederlandse bedrijven zijn daar heel sterk in.”