Kun je de uitnodiging aan de paus met enige welwillendheid beschouwen als de aanvang van mildere tijden voor vervolgde christenen in Noord-Korea? Resoluut veegt historicus en freelancejournalist Casper van der Veen, die in mei zijn boek ”De Kim-dynastie” publiceerde, die suggestie woensdag van tafel. „Nee. Ik zou willen dat ik een positieve draai aan dit verhaal kon geven, maar dat is niet mogelijk. De vrijheid om te geloven zal in Noord-Korea niet groter worden. Dat zou te bedreigend zijn voor leider Kim. Alles draait om de verering van hem. Hij duldt geen andere goden naast zich.”

Het dictatoriale Noord-Korea nodigde in het verleden een paar keer eerder de paus uit. Tot nog toe sloegen de rooms-katholieke kerkleiders die invitaties af.

Noord-Korea vervolgt christenen. De uitnodiging van de paus is een lachertje van de bovenste plank?

De in Utrecht woonachtige Van der Veen, zelf christen: „In Noord-Korea is het onmogelijk om als christen openlijk je geloof te belijden. Doe je dat wel, dan beland je in een strafkamp. Noord-Korea ontkent domweg het bestaan daarvan. Maar uit talloze getuigenverklaringen en uit satellietbeelden blijkt dat die strafkampen wel degelijk bestaan.”

Als de paus al naar Noord-Korea gaat, krijgt hij die kampen uiteraard niet te zien.

„Nee, geen enkele buitenlandse gast heeft die ooit mogen zien. In de hoofdstad Pyongyang staan een paar showkerken. Daar doen ze maar wat. Het Vaticaan heeft bijvoorbeeld geen enkele band met de zogenaamd rooms-katholieke kerk in Pyongyang. De hoofdstad wordt wel de showroom van het regime genoemd.”

Mondt een eventueel pausbezoek uit in één grote, georkestreerde show?

„Ja. Dat gebeurde ook toen de Amerikaanse evangelist Billy Graham het land bezocht. Met het uitnodigen van de paus neemt Noord-Korea wel een risico. De propagandamachine zal er moeite mee hebben als de paus, zoals hij vaker doet, zijn hand op het hoofd van Kim legt. Dat de paus als het ware bidt voor Kim. Dat zou strijden met de antireligieuze ideologie en de leiderverering. De boodschap van Jezus over liefde, vergiffenis en barmhartigheid past helemaal niet bij Noord-Korea. Het enige wat er daar op moreel vlak toe doet, is dat je doet wat de staat zegt. Zelfs als dat iets verschrikkelijks is.”

Hoogleraar Koreastudies prof. Breuker stelt dat Noord-Korea sowieso een dubbele agenda hanteert.

Van der Veen, die in 2012 Noord-Korea bezocht: „Zeker. De uitnodiging van de paus is een propagandastunt. Vorig jaar liet Noord-Korea blijken over een modern kernwapenarsenaal te beschikken. Sinds begin dit jaar startte Kim een charmeoffensief.

Door de Zuid-Koreaanse president Moon, de Amerikaanse president Trump en de Chinese president Xi Jinping te ontmoeten. In het buitenland. Terwijl Kim sinds zijn aantreden in 2011 nooit de grens van Noord-Korea was overgestoken.

Met de uitnodiging aan de paus wil Noord-Korea Amerika onder druk zetten. Kim hoopt dat de paus Amerika ertoe oproept de sancties tegen Noord-Korea op te heffen.

Intussen beschikt Noord-Korea nog steeds over evenveel kernwapens en raketten dan een jaar geleden. Vermoedelijk heeft het land zelfs méér wapens.”

Het regime regeert in Noord-Korea met ijzeren vuist. Breekt er misschien ooit eens een volksopstand uit?

„Dat zal heel lastig zijn. Een omverwerping van het regime van onderaf acht ik ondenkbaar. Noord-Korea houdt zijn burgers zó in de gaten. Straffen zijn zó rigide. Als je een krant opvouwt en de vouw loopt door een foto van Kim, loop je al gevaar. Bovendien past het regime collectieve straffen toe. Dus als je in de ogen van de staat iets strafbaars doet, loop je het risico dat ook je vrouw en kinderen worden aangepakt.

Wel zie je dat burgers de laatste jaren als het ware emanciperen. Er is in Noord-Korea een levendige zwarte markt ontstaan. De ruim 1400 kilometer lange grens met China is zo lek als wat. Vanuit Zuid-Korea worden Hollywoodfilms en hippe schoenen Noord-Korea binnen gesmokkeld. Als je vroeger werd betrapt bij dat soort smokkel, werd je meteen bestraft. Nu zijn agenten veel meer bereid om de andere kant op te kijken. Als je hun bijvoorbeeld maar een slof sigaretten geeft.”