Ze heeft moeilijke maanden achter de rug, vertelt Van Kalsbeek (93) in haar appartement. „Mijn jongste broer Dirk kwam vier jaar geleden ook in Elim wonen. Ik ging zo’n vijf avonden per week naar hem toe. Op nieuwjaarsdag is hij plotseling overleden. Dat verlies valt zwaar.”

Van Kalsbeek werd in Akkrum geboren en bleef ongehuwd. Ze woonde lang in die Friese plaats. Uiteindelijk verhuisde ze naar Oudemirdum en betrok enkele jaren later, in 2009, een appartement in Elim. „Ik had veel vrienden in Friesland, maar daar is geen reformatorisch huis te vinden. Omdat de sfeer in Elim is zoals ik thuis gewend was, heb ik voor Barneveld gekozen.”

De Friezin is lid van de Gereformeerde Gemeenten en luistert in haar kamer naar de kerkdiensten. Ze vindt het fijn om met bewoners over geestelijke zaken te praten. „Het is moeilijk dat sommigen van hen zijn overleden.”

Verpleging

Van Kalsbeek verveelt zich niet. „Ik lees veel. Op dit moment ben ik bezig in de meditatiebundel ”De Rots der eeuwen” van ds. A. Vergunst. Als er beneden een koor komt zingen, ga ik luisteren. Iedere dag eet ik tussen de middag warm in het restaurant. Het is fijn om op die manier contact met andere bewoners te hebben.”

De Friezin wilde graag de verpleging in, maar dat bleek niet mogelijk door een zwakke rug. Ze onderging twee rugoperaties. „Ik heb altijd pijn in mijn rug en slik pijnstillers. Een betaalde baan heb ik daardoor helaas nooit gehad. Ik heb wel twintig jaar vanuit huis vrijwilligerswerk gedaan als secretaresse voor het plaatselijk open bejaardenwerk. Nadat het secretaressewerk mij te veel werd, werkte ik nog vijf jaar als scriba voor de gereformeerde gemeente in Akkrum.”

Van Kalsbeek kan nog veel zelf. „Daar ben ik dankbaar voor. Ik heb alleen hulp nodig bij het douchen en het aantrekken van mijn kousen.”

Circa vijf jaar geleden kreeg ze erge hoofdpijn door een hersenbloeding. „Twee keer zijn er stolsels uit mijn hoofd gehaald. Maandenlang kon ik niet meer praten, maar uiteindelijk heb ik niets aan die bloeding overgehouden. Er gebeuren nog wonderen.”

Puzzelboek

Bij het klimmen van de jaren vallen steeds meer familieleden en kennissen weg, ervaart Janus de Lely (91). „Ik moet regelmatig denken aan Psalm 103:8: „Men kent en vindt haar standplaats zelfs niet meer.”

De Lely betrok in 2006 een aanleunwoning in Elim. „Ik ben graag op mijn kamer en kan mijzelf goed vermaken. Als ik het Reformatorisch Dagblad en een puzzelboek heb, ben ik tevreden. Daar komt bij dat ik dovig ben en een hoorapparaat draag. In een ruimte met veel mensen is het al snel een herrie in mijn hoofd.”

De bewoner van Elim vertelt graag over vroeger: „Ik was veertien toen ik bij een tuinder ging werken, van ’s morgens vijf tot ’s avonds zeven uur. Daarmee verdiende ik 2,50 gulden per week. Later werkte ik als castreur en castreerde ik varkens. Omdat er steeds minder te doen was, ben ik ook in een kaaspakhuis aan de slag gegaan.”

In de woonkamer van De Lely staan her en der familiefoto’s. „Ik heb drie kinderen, veertien kleinkinderen en zes achterkleinkinderen. Nadat ik stopte met werken, ben ik vanuit Gouda naar Kootwijkerbroek verhuisd.”

De Lely, lid van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, koos bewust voor een reformatorische woonvoorziening. „Elke dag luister ik naar de dagopening en -sluiting en op zondag volg ik de kerkdiensten op mijn kamer. Ik voel mij thuis én veilig in Elim. De medewerkers doen hun werk met zorg en liefde. Gelukkig kan ik nog veel zelf, maar ik heb wel hulp nodig bij het aantrekken van mijn steunkousen en bij het douchen.”

Zijn warme eten wordt twee keer per week bezorgd door de Barneveldse maaltijdvoorziening Maaltijd aan Huis. „De boodschappen voor het ontbijt en het avondeten haal ik zelf op mijn scootmobiel. Ik ben dankbaar dat ik dit nog doen kan.”

Er is in woon-zorgcentrum Elim meer aandacht voor een goed dagritme van bewoners

„Bewoners en hun netwerk worden meer bij de zorg betrokken dan vroeger”, zegt Jolanda Reinders-van Maanen.

De tijden zijn veranderd. Vijftig jaar geleden werd Elim in Barneveld omschreven als „rusthuis voor ouden”, nu wordt er gesproken van een woon-zorgcentrum. „De eerste jaren kozen mensen er soms al op hun 65e voor om kleiner te gaan wonen en kwamen ze bij ons terecht. De meesten hadden weinig of geen zorg nodig”, vertelt Reinders (35), tot voor kort locatiemanager en nu projectmanager bij Elim.

„Medewerkers deden van alles: ze werkten in de keuken, maakten schoon én hielpen medicijnen delen en steunkousen aantrekken. Nu zijn diploma’s onmisbaar en wordt er bijscholingen gegeven. Elim had ook een ziekenafdeling, waar mensen verbleven die verpleeghuiszorg behoefden.”

Het rusthuis was aanvankelijk zelfstandig, maar valt tegenwoordig samen met Maranatha in Rijssen onder de Stichting Voor Reformatorische Ouderenzorg. Om in aanmerking te komen voor een van de 71 appartementen is nu een indicatie nodig. Daarnaast telt Elim 35 aanleunwoningen, die senioren kunnen huren.

Elim gaat vanaf begin 2019 enkel verpleeghuiszorg bieden. Niet alleen aan ouderen met dementie. Reinders: „We verlenen nu al zorg aan mensen die lichamelijke zorg behoeven, en daar komen onder anderen jongeren met niet-aangeboren hersenletsel bij.”

Het huidige gebouw kwam in 2006 gereed. Er hebben sindsdiende nodige verbouwingen plaatsgevonden „Om meer sfeer te creëren en de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten te vergroten. Vrijwel alle bewoners eten tegenwoordig ’s middags in het restaurant of op de dagbesteding.”

De zorg is de laatste jaren veranderd. „Zwart-wit gezegd: tien jaar geleden vingen we nieuwe bewoners op bij de voordeur en zwaaiden we hun familie uit. Wij wisten als professionals wat goed was voor bewoners. Tegenwoordig wordt niet alleen de bewoner zelf, maar ook diens netwerk veel meer bij de invulling van de zorg betrokken. We vragen hoe een bewoner zijn leven in Elim wil voortzetten en hebben meer aandacht voor een goed dagritme.”

Wekelijks verzorgt een predikant op vrijdag de weeksluiting. Daarnaast houden medewerkers via de intercom een dagopening en -sluiting. „We lezen een Bijbelgedeelte, uit een dagboek en zingen een psalmvers.”

Woensdag wordt in een herdenkingsdienst in de gereformeerde gemeente in Barneveld-Centrum stilgestaan bij het jubileum van Elim. Daarnaast zijn er onder andere open ochtenden, kunnen bewoners een presentatie van Oud Barneveld bijwonen en kennismaken met oude ambachten.