Het werk werd in 2002 bij Sotheby’s in Londen door een Canadese verzamelaar gekocht voor bijna 50 miljoen pond. Later bracht hij het onder bij de Art Gallery of Ontario (AGO) in Toronto, die het nu voor een half jaar leent aan het Rubenshuis.

Het kunstwerk, eind achttiende eeuw per abuis toegedicht aan Rubens’s assistent Jan van den Hoecke (1611-1651), werd rond de laatste eeuwwisseling definitief aan Rubens toegeschreven. Het olieverfschilderij toont de moord in opdracht van koning Herodes op Bethlehemse jongetjes jonger dan twee, waarmee deze vorst toekomstige ‘concurrentie’ door de voorspelde Koning der Joden wilde uitschakelen. Rubens was nog niet zo lang terug uit Italië toen hij eraan begon en dat is te zien.

Ben van Beneden, directeur van het Rubenshuis, is erg gelukkig met de bruikleen, vertelt hij het ANP. „Je ziet een staalkaart van wat hij leerde in Italië. Het zit vol referenties naar de antieken, naar Italiaanse tijdgenoten, naar Rafaël, Michelangelo en Caravaggio. Het is werkelijk om van te smullen, met die intensiteit en diepgang.”

Van Beneden zag het schilderij voor het eerst in een Londens museum, waar het toen tijdelijk werd bewaard: „Er kwam een vrolijk klasje van beginnende basisscholieren binnen gehuppeld. Het bleef voor het schilderij staan en één voor één zag je die gezichtjes onder de indruk raken van het gruwel. Dat toont aan hoe efficiënt Rubens was en wat een voortreffelijk regisseur eigenlijk.”

De toestand van het paneel is erg goed en wat dat betreft hoeft het Rubenshuis er niks aan te doen. Wel gaat het proberen nog meer over de totstandkoming aan de weet te komen. „Het is wellicht geschilderd in opdracht van een Italiaan die in Antwerpen woonde, maar zeker is dat niet.”

Volgend jaar gaat werk deel uitmaken van een grote Rubens-expositie in San Francisco.